Grachtentochtvoor Amsterdammers van Marokkaanse en autochtone afkomstZondag 10 Oktober 2004 Marc Marc - verslag reisleider Inleiding
De vereniging Kantara (brug) wil een grachtentocht in Amsterdam organiseren voor vrijwilligers die werkzaam zijn in het opbouwwerk voor Amsterdamse Marokkanen. Ik word gevraagd de logistieke organisatie, reisbegeleiding en het gidsen voor mijn rekening te nemen en tevens als gastheer op te treden. Ik moet zeggen dat de doelstelling: een brug te slaan tussen diverse groepen Marokkaanse Amsterdammers en andere Amsterdammers me aanspreekt. Niet in de laatste plaats vanwege het gidsen op een rondvaartboot in Amsterdam. Ik heb er zin in om hiermee aan de slag te gaan.
Een grote rondvaartboot huren voor twee uur kost wat en dat is zoals zo vaak problematisch bij ideële projecten. Daarom poog ik een boot gesponsord te krijgen. Na een positief telefonisch onderhoud met de PR dame van Canal Company stel ik een verzoek op aan Canal Company begeleid met een mooie aanbevelingsbrief van de vereniging Kantara. Op 4 oktober komt het blijde bericht dat Canal Company een Canal Bus geheel gratis beschikbaar stelt voor een capaciteit van maximaal 70 personen. Bij deze nogmaals dank aan Canal Company voor de bijdrage. |
Verzamelen - Omgangsvormen - Mooi weer - Prachtig Amsterdam - Aan de Amsterdamse grachten - Westertoren - Mixen - Informatie - Romantiek - Amstel - Trots - Gouden bocht - Evenementen - Spreekster - Reclame - Quiz - Slot |
De Vaart Verzamelen
Omgangsvormen Mooi weer Prachtig Amsterdam Aan de Amsterdamse grachten Aan de Amsterdamse grachten
Al die Amsterdamse mensen
Er staat een huis aan de gracht in oud Amsterdam
Alleen de bomen dromen hoog boven 't verkeer
Aan de Amsterdamse grachten
Al die Amsterdamse mensen
Al die Amsterdamse mensen
|
Bert de Ruiter in gesprek met goedlachse gasten. Hassan Azgzaou in de weer - of alles wel goed gaat. Drie leuke jongens die later met drie leuke meisjes een pittige discussie zullen hebben. Doe de "Kantara" zou ik zo zeggen. En nu maar wachten op de boot. Instappen. Samira Abbos die een welkomspraatje houd namens de vereniging. Goed gevulde boot met gemêleerd gezelschap. Soms moet er om aandacht gevraagd worden, want men is druk met elkaar bezig.
Lied
Als alles is ingeladen, klik dan met rechtermuisknop op het zwarte vlak en kies PLAY om het lied af te spelen. |
Westertoren en Anne Frank Huis.   De westertoren is natuurlijk een van de meest opzienbarende monumenten van Amsterdam die nadere uitleg behoeft voor de toerist. Omdat ik de meeste van mijn gasten mag beschouwen als gelijk aan toeristen is hier rekening mee gehouden. In het voorbijtrekken verhaal ik kort de meest belangrijke kenmerken van deze kerktoren. Wanneer hij gebouwd is. Dat het de hoogste protestante kerk van Nederland is en eens van Europa. Dat het bovendeel er uit ziet als van steen maar feitelijk van hout is omdat de Amsterdamse zwakke bodem zo'n hoge toren niet kan dragen - ook niet op palen. Dat de keizerskroon op de top de Duitse keizer Maximiliaan eert. Het de meest bezongen toren van Nederland is en het carillon elke dinsdag "Aan de Amsterdamse grachten" speelt. Ik had er nog veel meer over kunnen vertellen maar de boot trekt voorbij want wij moeten voort. In het stukje tussen de Westertoren en het Anne Frank Huis heb ik even tijd om in te gaan op het feit dat alle huizen in Amsterdam op palen staan. Met "de rij mensen die u hier ziet staat er elke dag. Zij willen het Anne Frank Huis bezoeken" vang ik aan en vertel in vogelvlucht de trieste historie van Anne Frank en waarom haar dagboek zo wereldberoemd is. Dat haar dagboek in vele talen is vertaald en de moeite waard is te lezen is, juist omdat het hier een meisje van 15 betreft die op bijzondere wijze een verhaal vertelt dat ons allen aangaat. Mixen De rest van de Prinsengracht tot aan de Brouwers Gracht geef ik mijn gasten de ruimte met elkaar bezig te zijn en te genieten van het uitzicht hoewel ik eigenlijk graag juist hier iets over het fenomeen woonboten had verhaald. De reden dat ik daar vanaf zie is omdat ik niet de doelstelling van deze tocht uit het oog verlies: het in contact komen tussen mensen van verschillende groepen. Het gaat dus niet alleen om een les in Amsterdamse schoonheid en geschiedenis - hoe plezierig dat ook mogen zijn. Ik heb mij tijdens het bezig zijn met het organiseren van de boot wel eens afgevraagd hoe de vereniging dacht de mensen van verschillende groepen met elkaar in contact te laten komen anders dan samen een vaart te gaan maken. Welnu, dit zal zich niet lang na het moment van nu openbaren. Eerst zal ik nog op de Brouwers Gracht verhalen over verschillende typen van huizen die men zo al aantreffen kan in Amsterdam. Na het uitleggen dat een koopmanshuis is te herkennen aan een zolder met luik en hijsbalk om goederen te kunnen in en uit laden, waarom veel oude huizen iets naar voren hellen (hijsen is dan veiliger), dat pakhuizen met zolders op alle etages luiken hebben, woonhuizen waar later ook hijsbalken werden aangebracht omdat ze handig zijn voor het hijsen van huisraad en dat al die toeristen die onze stad aandoen er weinig van begrijpen hoe dit alles in elkaar steekt en dus dit alles uitgelegd moet worden (de Amsterdamse buurvrouw knikt me weer bevestigend toe). ik wijs een voorbeeld aan van een koetshuiswoning aan de Brouwers Gracht - te herkennen aan de poorten. Dat het vervoer op straat met paard en wagen geschiedde en er veel koetshuizen waren in Amsterdam, hoewel de meeste niet meer als zodanig herkenbaar zijn door latere verbouwingen. Aan het verhaal van paarden die regelmatig te water raakte kom ik niet toe, zoals ik aan veel verhaaltjes niet toe zal komen tijdens deze vaart. We draaien aan de Herengracht door de sluizen richting het grote water op. Gefascineerd kijk ik hoe de Kapitein dit doet. Een manoeuvre die ik vaak vanaf een afstand heb gevolgd vanuit mijn eigen boot al wachtend in de rij de grote boten voor te laten gaan want een verraderlijke gebeuren door de soort draai die een rondvaartboot moet maken. Ik zie neus van onze boot op de wal afstevenen en denk toch echt dat we even gaan aantikken. Onze kapitein is echter een geroutineerde schipper die millimeterwerk levert en zo draaien we achteruit, net voordat de neus van de boot de kade lijkt te willen raken, om in de juiste positie te geraken de sluizen door te gaan. Tijdens dit proces kijk in een beetje rond naar mijn gasten en zie dat er velen zijn die niet begrijpen wat hier aan de hand is. Ik besluit bewust om niet de microfoon ter hand te nemen en deze manoeuvre uit te leggen. Nee, gewoon even laten 'lijden' omdat het de spanning zal verhogen voor wat nog komen zal als we eenmaal het IJ op zijn. Er staat een behoorlijk wind. De boot schud flink op en neer en het water spat langs alle kanten tegen de ruiten. Ik zie dat sommige mensen door angst bevangen worden en Samira zegt dat ze zich niet veilig voelt. Luchtig zeg ik haar dat er geen enkel gevaar dreigt maar laat de rest van het publiek zonder concrete geruststelling dit doormaken. Wel pak ik de microfoon om over de Amsterdamse haven te verhalen en dit brengt rust. We zijn inmiddels in de stroom en wind gedraaid dus is het wat rustiger varen en aandacht voor mijn verhaal. Samira verzoekt mij of ze de microfoon mag. Natuurlijk mag ze dat en met verve gaat ze aan de slag. Dat er nu gewisseld moet worden en legt uit waarom: Ze wilt dat de helft van de mensen aan de tafels gaat wisselen naar andere tafels - gaat aanzitten bij vreemden. Dit om de brugfunctie tot stand te laten komen. Niemand zit natuurlijk te wachten op dit avontuur want een beetje eng wellicht maar, onder leiding van haar briljante manipulatie gebeurt het wel en wel zo dat er een druk verkeer in de boot ontstaat tussen de tafeltjes. Ik geniet van haar optreden en het resultaat dat ze bereikt. Tegen de kapitein zeg ik, al genietend van de ruige vaart over het IJ: "Het blijft iedere keer weer prachtig om op het water te zijn". Hij beaamt dit met voor mij onverwachts enthousiasme en vertelt spontaan over zijn loopbaan als schipper op de rondvaartboot. Hij vind het een moordbaan en heeft er duidelijk plezier in dit te verhalen. |
Samira legt uit dat de mensen moeten gaan 'mixen'. Er wordt 'gemixt'. Wat leid tot nieuwe kennismakingen. En vrolijke gesprekken. En generatiekloven gedicht. |
Informatie Ik moet regelmatig inbreken op mijn gasten want ze zijn zo intensief bezig met elkaar te praten dat het wel lijkt dat ze geen oog meer hebben wat zich afspeelt in het uitzicht dat ze nu kunnen genieten. Ik zie een klassieke tweemaster en breek dus maar weer eens in om dit schip als voorbeeld te gebruiken voor hoe het hier heeft uitgezien 350 geleden. Honderden van deze, grotere en kleinere die de haven hier telde tijdens de Gouden eeuw. We naderen Nemo en ik verzoek om even te kijken naar dit bijzonder gebouw dat als een schip is vorm gegeven. Tevens leg ik uit dat het een wetenschapsmuseum is dat de moeite waard is om met de kinderen naar toe te gaan. We krijgen de replica van het VOC schip de "Amsterdam" in zicht bij het scheepvaartmuseum en ik verhaal in een geweven verhaal over zowel het scheepvaartmuseum, de VOC en "De Amsterdam" die roemloos ten onder is gegaan bij de aanvang van wat bedoeld was een succesvolle verre reis naar de oost. Over het roven van de lading van het schip door de Engelsen en de latere herontdekking van het wrak. Dat was veel informatie en ook nog eens flink ingekort maar, een verhaal is een verhaal ook al is men niet in de gelegenheid om allerlei finesses aan te brengen. Eigenlijk moet men het publiek benaderen zoals kinderen die voor het slapen gaan een sprookje verteld moet worden. Als verteller kijk je dan in geamuseerde en nieuwsgierige ogen die vermaakt willen worden met daarin besloten een grotere gedachten - iets waar over na valt te denken en over te dromen op een mooie manier. Een uiteen zetting van de VOC geschiedenis, die twee kaarten bevat met trefwoorden en dus een behoorlijk verhaal, laat ik schieten in het besef dat het teveel van het goede kan worden. Het is op een bepaalde manier beschouwd absurd deze geschiedenis niet te verhalen want zo verbonden aan Amsterdam. Maar, het is ook een geschiedenis die niet eenvoudig is te verklaren. Er komen zoveel factoren bij die nadere verklaring behoeven en alles te maken hebben met de geschiedenis van Nederland zoals het is geworden in een Hollandse dominantie van vandaag de dag. Hoewel ik mijn gedachten met behulp van veel stukken er over heb laten gaan en dacht een behoorlijk samengevat verhaal over te hebben samengesteld schat ik toch in dat dit te hoog gegrepen is. Ik neem genoegen met de melding dat bij een bezoek aan het Scheepvaartmuseum onze maritieme geschiedenis uitgebreid aan bod komt en men het VOC schip kan bezoeken waar een groep acteurs het leven aan boord van zo'n schip naspeelt. Zeker de moeite waard om te bezoeken. Ik klink als een gedreven reclameman maar zeg er natuurlijk niet bij dat ik zelf nog nooit het Scheepvaartmuseum heb bezocht terwijl ik hier toch ook al 23 jaar woon. Wellicht zou ik me moeten schamen dat ik meer bekend met de musea in Moskou dan die van Amsterdam maar, dat ben ik niet van plan te doen. Romantiek - Waals Eilandsgracht en Oude Schans We draaien het Waals Eilandsgracht in - een van de mooiste grachten van Amsterdam. Breder dan een 'normale gracht', aparte schepen en een uitzicht op gevels die zo enorm - op compacte wijze - typisch zijn voor Amsterdam en ook behoort tot een van de oudste delen van Amsterdam. Het is idioot maar, het is een gracht waar relatief weinig boten komen omdat deze 'doorsteek' slecht in de route is in te passen. De kapitein is dan ook ingenomen met dit deel van de route en laat zijn goedkeuring blijken. Ik maak mijn gasten attent op het gebouw van het Scheepvaarthuis en verhaal uitgebreid over dit gebouw dat als eerste voorbeeld mag dienen van de 'Amsterdamse school'. Over de materialen die verwerkt zijn in het interieur en geef een persoonlijke richting met een verhaal over mijn bezoek aan dit pand velen jaren geleden dat niet zonder tegenstand is geweest om binnen te komen. Ik kan dus praten over wat ik zelf gezien heb van binnen uit. Het is een lyrisch verhaal over materialen, vormgeving en architectuur. Terwijl we op een romantisch aandoende gracht aan het varen zijn. De brug waar we onderdoor varen is een goed voorbeeld van het feit dat alle bruggen in Amsterdam zijn ontworpen door architecten met als doel de vormgeving te laten passen bij de sfeer van de buurt. Deze brug is ook Amsterdamse School en zeer afwijkend van alle andere bruggen in Amsterdam. De vriendelijk ogende Amsterdamse buurvrouw knikt me weer eens gemoedelijk toe als wil ze laten merken dat het allemaal maar al te waar is wat ik verhaal. We slaan de Oude Schans in waar een drietal verhalen klaar liggen. Over het ontstaan van de Oude Schans als verdedigingsgracht, de opvallende Montelbaans Toren en de pakhuizen. Ik heb met herhaling reeds moeten inbreken op de drukke gesprekken die men met elkaar voert om een verhaal te houden en het wordt alsmaar duidelijker dat ik stevig moet concurreren met mijn verhaaltjes tegen de zelf onderhoudendheid van mijn gasten. Samira heeft bedacht dat er een kleine Quiz in de boot gehouden moet worden om de kennis van de gasten te testen. Ze vraagt me een paar suggesties te doen voor niet al te moeilijke vragen. Hoe oud is Amsterdam, waar diende de pakhuizen voor en meer van dat soort vragen die men kan beantwoorden als men geluisterd heeft. Amstel en zo voort. Aangekomen op de Amstel wil ik alsnog mijn verhaal over het fenomeen woonboten doen maar moet, alsof de duvel er mee speelt, opnieuw plaats maken door een nieuwe ronde 'mixen'. Ik kijk op mijn klok om te zien of we op schema liggen. Er is nog tijd over en op dat zelfde moment spreekt de kapitein mij aan met het voorstel de route te verlengen op de Amstel om onder de Magere Brug en door de sluizen te varen, langs het Amstel hotel en dan terug te keren naar de geplande route. Dit vind ik leuk want, niet alleen zegt hij hiermee ons gezelschap toch wel te waarderen en tegelijkertijd vult hij mijn notitie in die ik op de vaarkaart had aangetekend, als optie in geval van voorlopen op het schema. Het schema dat ik vergeten ben mee te nemen en hij dus niet gezien heeft noch uit mijn uitleg van de vaarroute heeft kunnen vernemen dat deze optie was bedacht. Samira vangt aan met haar Quiz. Wat de prijs voor de winnaar zal zijn vraagt ze zich af. Heeft er iemand wat? Ik stel de dubbel CD van Wim Sonneveld die ik bij heb met het lied "Aan de Amsterdamse Grachten" beschikbaar en leg uit wie Wim Sonneveld is. Samira gaat verschillende tafels af met de cameraman in haar kielzog om de Quiz te spelen en ik zie mijn verhaal over de Amstel aan mijn neus voorbij trekken. Toch kan ik nog net bij het passeren van het Amstel Hotel op onze terug weg iets daarover zeggen. Bij het opnieuw passeren van de Amstel Sluizen verhaal ik waar de sluizen in Amsterdam voor dienen en dat zonder dat de meeste mensen het merken viermaal per week 's nachts alle sluizen worden dichtgedraaid op een enkele aan de westkant na om de grachten te spuien; schoon water in te voeren via een gemaal aan de oostzijde en zo het vuile water weg te drukken naar het IJ. Wederom krijg ik de goedkeuring van de Amsterdamse buurvrouw met een lief knikken. Ik begin me onderhand wel af te vragen wie deze dame is die me zo lijkt te volgen in mijn verhaal en gedrag alsof zij mijn lerares is die haar leerling goedkeurend volgt. Trots Een man verzoekt me middels wenken een brandende vraag te willen stellen. Ik begeef me naar zijn tafel en dan blijkt dat zijn dochter niet helemaal begrepen heeft hoe dat spuien van de grachten werkt maar, wel graag wil begrijpen. Ik geef deze jongedame nader uitleg hierover. Het is wellicht zo dat er veel mensen zijn die dat verhaal over het spuien van de grachten niet helemaal begrijpen zoals ook meerdere zaken die ik verhaald heb tijdens onze tocht. Dat is enerzijds een kwestie van de focus die men heeft op mijn verhaal - versus het met elkaar bezig zijn en anderzijds het feit dat ik onder druk van de ontstane gezelligheid mijn verhaaltje steeds inkort en dus erg compact zijn. Het was overigens mijn keuze om in volwaardig Nederlands te spreken en niet zoals tijdens de "Zeelanddag" via een afgeleide simpelheid een verhaal te geven vanwege eventueel gebrek aan taalvaardigheid van de gasten. De vereniging Kantara heeft de taak op zich genomen bruggen te slaan tussen de mensen. Aan mij is het om een goed verhaal over Amsterdam te houden en als een soort van Ambassadeur voor de schoonheid en historie op te treden die onze stad te bieden heeft. Ook ik heb mijn beperkingen - kan niet alles in een keer tegelijkertijd en zeker niet in een debuut als gids op deze boot - dus ben ik ten koste van de simpelheid te werk gegaan met het idee dat ik beter deels onbegrijpbaar kan zijn maar met een zekere gedrevenheid mijn gasten kan weten te binden in plaats van al te simpel de grootse historie en rijkdom van onze stad geweld aan te doen. Men mag voelen dat hier in vogelvlucht gesproken word over iets dat men niet in een keer bevatten kan en zo beseft dat men in een stad woont waar een zeker respect voor op zijn plaats is en trots mag genereren daar vandaag de dag deel van uit te maken. Discussie en Gouden bocht We draaien de Herengracht in op weg naar nog een tweetal verhalen. Het is bijna niet meer te doen om in te gaan breken op de intensieve contacten die mensen met elkaar aan het leggen zijn. Ik hoor aan de tafel direct naast mij een heftige discussie tussen drie jonge vrouwen en mannen. Natuurlijk gaat dit over de manvrouw verhouding binnen de Marokkaanse gemeenschap. De dames verdedigen - hoe kan het ook anders - hun rechten ook als volwaardig beschouwd te willen worden door de mannen. "Dames en heren, we staan hier in een file van rondvaartboten en dat is niet voor niets. Als we zo dadelijk onder de brug doorkomen gaat de kapitein even stilliggen omdat aan uw linkerzijde iets bijzonder is te zien". Ik verhaal over de doorkijk van zeven bruggen, de enige plek waar dit is te zien en dat dit een locatie die ook 's avonds uniek is wanneer de bruggen verlicht zijn. We naderen de Gouden Bocht. Met moeite moet ik me ertoe zetten de mensen nog eenmaal te onderbreken en verhaal vervolgens over wat er te zien is. Over de panden die tot de rijkste behoren van Amsterdam. Over de gevels en het ongelooflijk interieur dat doet denken aan paleizen. Over mijn ervaring een aantal van die panden door de jaren heen van binnen heb gezien en vertaal dit in een pakkend verhaal. Evenementen Aansluitend aan de Gouden Bocht (aan de Herengracht) verhaal ik over de evenementen die jaarlijks plaats vinden op de Amsterdamse wateren en de moeite waard zijn om bij te wonen. Ik noem het Prinsengracht concert, het Amstel concert voor het Carré theater waar de koningin aanwezig is en altijd afgesloten wordt met het lied "Aan de Amsterdamse grachten" Belangrijke evenementen in landelijk opzicht maar, ook allerlei andere evenementen die plaats vinden en enkel en alleen mogelijk zijn door het feit dat er zoveel water om ons heen is. Nederland bij uitstek en ik verhaal nog even over winterpret en een nieuw evenement aan de Nieuwe Meer: de Drijf-In bioscoop. Hoe geweldig het niet is om daar naar toe te varen. Te ervaren hoe het is om een Bioscoopfilm vanaf de boot te zien met allerlei kunstige wateractiviteiten die door kunstenaars worden aangeboden. Dat er goede mogelijkheden zijn om een bootje te huren of met een waterfiets van Canal Company door de Amsterdamse grachten zelf eens te verkennen, hoe mooi Amsterdam vanaf het water is. Trakteer vooral uw kinderen en gasten op een onvergetelijke grachtenvaart. Spreekster Ik sla een pagina om en lees dat ik Fadoua Lahri, bestuurslid van Kantara moet aankondigen. Mooie naam denk ik, introduceer en roep haar naar voren. Fadua is een sprankelende jonge vrouw die met groot gemak de microfoon neemt en de gasten toe spreekt. Ze verteld dat ze bij gebrek aan woorden van mij zou moeten gaan opvullen maar dat dat niet nodig is gebleken. Ik denk: dat is wel een heel indirect compliment over mijn prestatie maar waardeer het feit dat er over nagedacht is. Dat zou ik ook gedaan hebben als ik hun plaats was. Verder kondigt ze nog enkele thema-avonden aan en heet iedereen van harte welkom daarvoor. Reclame We komen nu op het einde van de vaart. Tijd om wat reclame te maken voor Canal Company die ons de vaart volledig gesponsord heeft. Applaus volgt nadat dit nog eens gezegd is. Ik leg uit wat de unieke mogelijkheden zijn bij Canal Bus; het kopen van een dagkaart waarmee tot 12:00 uur de volgende dag vrij mee gevaren kan worden, dus met herhaling mag op en afstappen. Over de korting voor kinderen en groepen vanaf 10 mensen. Over de vier routes die ze varen en dat er 14 opstap plaatsen zijn en de korting die besloten ligt in de dagkaart op allerlei musea in Amsterdam. Quiz
Slot Het was een leuk en zeker zinvol project. Ik hoop dat de contacten die men aan boord heeft gemaakt als brug mogen dienen om elkaars terrein eens nader te gaan verkennen en in gezelligheid en vriendschap met elkaar te mogen vertoeven. |
Nemo Science Center. Scheepvaartmuseum met het VOC schip de 'Amsterdam'. Achtersteven VOC schip de 'Amsterdam'. Scheepvaarthuis aan de Waals Eilandsgracht. Brug 283 in stijl van de Amsterdamse School. Montelbaanstoren aan de Oude Schans. Samira vangt aan met de Quiz. Ook de Autochtone Amsterdammers worden getest. Hier de winnaar van de Quiz, maar dat weet hij op dat moment nog niet. Een fikse discussie. En weer aandacht voor de gids want in de gouden bocht op de Herengracht. Herengracht 475, het huis aan de gouden bocht. Fadoua Lahri spreek de gasten toe. Iets grappigs is gezegd. Afscheid. Het bestuur van Kantara. |
Fotografie: Van de gasten: Renata Prissia (C)2004. Overig: Verschillende bronnen.
Voor reactie, stuur Email aan
Contact
Een deel van de foto's komt van de Monumenten dienst Amsterdam
Download lied: 'Aan de Amsterdamse Grachten' Versie 1956
  Voor bijzondere tochten met bijzondere boten:
|