Terug naar hoofdpagina Inburgering

Marokkanen naar Zeeland

 

24 april 2004

Marc Marc is reisleider voor een groep Amsterdamse Marokkanen die een reis naar Zeeland ondernemen voor een bezoek aan de begraafplaats in Kapelle en de Deltawerken.

 

Achtergrond
Op de Frans militaire begraafplaats in Kapelle (Zeeland) liggen 19 Noord-Afrikaanse soldaten. Zij zijn in Franse dienst tijdens de inval in Europa door Hitler-Duitsland omgekomen. Diverse organisaties van Amsterdamse Marokkanen hebben het initiatief genomen om met hun achterban de begraafplaats te bezoeken om eer te bewijzen aan alle gesneuvelde Noord-Afrikaanse soldaten die omgekomen zijn in de strijd tegen de Duitse bezetting.

Lees het hele achtergrond verhaal over de inzet van Noord-Afrikaanse soldaten door het Franse geallieerde leger in WO II. Zie ook de pagina op bevrijdingintercultureel over extra bijzonderheden van de Militaire begraafplaats en achtergrond informatie.

Tevens ook een bezoek aan de Oosterschelde Stormvloedkering voor een stukje Hollands glorie ter versteviging van de binding van deze Marokkaanse gemeenschap met Nederland.

Geschiedenis in het kort
Het geallieerde deel van het Franse leger bestond ten tijden van de tweede wereld oorlog voor een substantieel deel uit soldaten afkomstig uit de Noord-Afrikaanse koloniën, te weten: Marokko, Tunesië en Algerije. In totaal hebben 233.000 soldaten van Noord-Afrikaanse afkomst in het Franse geallieerde leger gediend. Uit Marokko kwamen er ten tijde van 1942 zo'n 77.000 manschappen. Het laat zich raden dat velen zijn omgekomen in deze oorlog die miljoenen het leven heeft gekost.
Het is echter nogal onbekend bij zowel Marokkanen en Europeanen dat er relatief zoveel soldaten van Noord-Afrikaanse afkomst gevochten hebben voor de bevrijding van Europa. Dit heeft enerzijds te maken met het feit dat Europa zich in haar geschiedschrijving vooral concentreert op haar eigen aandeel en dat de Noord-Afrikaanse kolonië in hun geschiedschrijving overheerst worden door de strijd tegen Frankrijk na WO II voor het verkrijgen van de onafhankelijkheid.

De geschiedschrijving van het aandeel van Marokkaanse soldaten in WO II zoals ik dat uit stukken heb gelezen is indrukwekkend. Het is een verzameling van heroïsche vertellingen over in het bijzonder de z.g. 'Goums' regimenten die ingezet werden door de geallieerden. Het waren Marokkanen uit het berggebied van Marokko (Atlasgebergte) die door de Franse getraind werden om, in eerste instantie, te opereren ter stabiliteit tussen de diverse Marokkaanse clans in koloniaal Marokko. Deze Goums hebben zich met overgave aan hun door Fransen opgedragen taak gekweten. In het licht van het koloniale verleden wellicht niet zo fijn voor de andere Marokkanen toentertijd maar, in het licht van hun inzet tijdens WO II van groot belang geweest voor belangrijke doorbraken in de opmars van de geallieerden.

De Goums waren dusdanig goed getraind om in bergachtig gebied te opereren met guerrilla technieken dat zij als een van de weinige eenheden in WO II in staat waren om Duitse eenheden uit te schakelen op opzienbarende wijzen. D.w.z. met relatief weinig manschappen veel schade aan de Duitse linies aan te richten en doorbraken te forceren zodat de geallieerden met al hun minder flexibele massaliteit uiteindelijk konden oprukken.

Dit verhaal heb ik in het kort verteld aan mijn Marokkaanse gasten tijdens onze trip naar Zeeland maar, dit verklaart nog niet de 19 graven van soldaten van Noord-Afrikaanse afkomst in Kapelle. Ook daar zit een verhaal aan vast. Een verhaal dat vooraf gaat aan de bezetting van Hitler-Duitsland van Europa en de geallieerde inzet. Een verhaal dat door de media verkeerd is gebracht c.q. met verwarring van feiten.
In Kapelle liggen geen Marokkaanse soldaten die gevochten hebben voor Nederland tijdens de inval van de Duitsers in ons land noch liggen er piloten van Marokkaanse afkomst (dat kan je alleen verzinnen als je niet weet hoe de hiërarchische verhoudingen toen lagen en klakkeloos verzinsels over neemt).

Wie ligt daar dan wel?
Welnu, daar liggen 19 soldaten van Noord-Afrikaanse afkomst die op tragische wijze aan hun einde gekomen zijn aan het begin van WO II. Voor zover er spraken is van piloten, spreken we aangaande Kapelle over een Joodse piloot (zie foto waarop een graf te zien is met een Davidster die broederlijk naast de andere graven ligt).
De 19 soldaten van Noord-Afrikaanse afkomst, waarvan 4 geïdentificeerde Marokkanen zijn van groot symbolisch belang in Nederland voor de Islamitische gemeenschap, waaronder Marokkanen. Het is een bewijs van de inzet van hun directe bloedverwanten (vaders en opa's) en dus hun cultuur en tevens maakt het daarmee een historisch verbond duidelijk waar wij vandaag de dag best wel eens met ons allen aan terug mogen denken als we weer eens 'lekker' op weg zijn om ons tegen elkaar uit te spelen omdat we menen dat er onverenigbare cultuurverschillen bestaan die verhinderen dat we goed in gemeenschap samen kunnen leven.

Een Marokkaanse eenheid van z.g. Spahis van het Franse leger is op verkenning in de Belgische Ardennen. Zij moesten uitvinden hoe de Duitse troepenbewegingen waren. M.a.w. waar gaat Duitsland Frankrijk binnen vallen - via België. Zij raken onverwachts in een heftige strijd waar hun wapenen niet op berekend zijn, moeten zich terugtrekken met de staart tussen de benen en grote verliezen. Later, mogen zij zich revancheren in het kader van totale verdedigingslinie van het Franse leger maar, redden dit natuurlijk niet, want de Duitse overmacht is overweldigend. Wel weten zij heldhaftig een Duitse pantser divisie een gehele dag op te houden alvorens zij gedwongen worden op de vlucht te slaan. Zij vluchten naar Engeland en tijdens deze vlucht zijn een aantal van hen in zee beland en verdronken. 19 hiervan zijn weken later aangespoeld in Nederland. In Zeeland om precies te zijn. Dit zijn de mensen die in Kapelle begraven zijn en voor ons Nederlanders symbool mogen staan voor de inzet van onze Marokkaanse broeders tijdens WO II en een band mogen scheppen tussen de Marokkaanse en Nederlandse gemeenschap: een brug die men serieus dient op te nemen in het gedachtegoed.

 

  De Marokkaanse gasten bidden bij een drietal islamitische graven en zullen later bloemen leggen.
 
  Groepsfoto bij het monument op de Franse militaire begraafplaats. Geheel links boven staand:
Bert de Ruiter die deze dag heeft gecoördineerd en dit gevarieerde gezelschap heeft samen gebracht.

 

De gasten
De betrokken organisaties voor deze dag waren: Movib, Moskee Nour, jongeren centrum, La Rainbow, Jongeren centrum Zuidpool, Contactvaders Oost en de Marokkaanse raad De Baarsjes.
Bakker Travel leverde de touringcar met chauffeur voor de reisdag van 8:00 t/m 18:00. Hoewel er een touringcar was besteld voor 58 gasten, inclusief de pers, kwamen er 33 Marokkanen opdagen zodat we in totaal met 36 mensen vertrokken. Een deel van de jongeren moesten nog net voor vertrek uit bed getrommeld worden door de Jongerenwerkers. Ons gezelschap bestond uit zowel jongeren van de derde generatie als ouderen van de eerste generatie. Ook een Imam was aanwezig.

De reis heen
Het weer is mooi: niet te warm, niet te koud. Na twee uur te hebben gereden nemen we even een pauze bij een pompstation om uit te waaien en voor een sigaret want er zijn veel rokers onder ons. Na een kwartiertje leggen het tweede deel van de reis af. De sfeer zit er in en men begint liederen te zingen. Als men hiermee klaar is verhaal ik over de intercom in het kort de geschiedenis van de begraven soldaten waar we naar op weg zijn. De meesten kennen dit verhaal niet en nu men preciezer weet welke helden we gaan eren volgt een luid applaus.
In Kapelle dorp kopen alle vertegenwoordigde organisaties bloemen om op de graven te leggen. Even later zijn we - netjes op schema - bij de begraafplaats.

De begraafplaats
Deze staat vol in de roze bloesem en dit is een prachtig gezicht. Men loopt eerst wat nieuwsgierig rond op dit zeer goed onderhouden Franse deel van de begraafplaats. De namen van de soldaten worden genoteerd en er word gediscussieerd over de afkomst. Van niet alle soldaten is namelijk bekend of ze uit Algerije of Marokko komen.
Het bloemenmeisje komt langs en spreekt me verontschuldigend aan. Ze heeft verkeerd de prijs voor de bloemen gerekend en komt het teveel van 12 Euro retourneren.


Renata is in de weer met het maken van foto's van de gasten bij de graven, ik loop wat rond om te zien of alles naar wens gaat en de imam vangt een gebed in zang aan waar de gasten al zingend op reageren.
Er bevind zich ook een Joodse gast onder ons die bloemen legt bij een graf van een gesneuvelde Joodse piloot die broederlijk ligt naast de soldaten van het islamitisch geloof. Zo zijn er ook nog christelijk graven dus kan er hier gesproken worden van verbroedering in de dood.
Er worden een paar groepsfoto's gemaakt en dan langzaam aan weer terug naar de bus gelopen. Al met al zijn we 45 minuten op de begraafplaats geweest en het duidelijk aan de gasten te merken dat ze een waardevol moment hebben beleefd.

Lunchplaats
Nu moeten we een plek zien te vinden om de lunch te kunnen nuttigen. Het was hun wens om een eigen meegebrachte lunch te nuttigen in plaats van naar een restaurant te gaan. Het weer is goed dus buiten lunchen is geen probleem maar, de omgeving is onbekend. Het is te hopen dat we snel op onze weg richting Goes een geschikte plek tegenkomen waar ook nog eens de bus geparkeerd kan worden. Een extra complicatie doet zich voor dat de jongeren niet zoals de afspraak was hun eigen lunch hebben meegenomen.
We zijn nog maar weg uit Kapelle of er komt een McDonalds in zicht. Van achter de bus wordt blij geroepen. We vinden een plaats vlakbij de McDonalds waar de bus geparkeerd kan worden. De volwassenen strijken neer op een groenstrook aan de rand van het industrieterrein waar we ons bevinden en de jongeren gaan met hun begeleiders naar de McDonalds. Er is een groep die graag wilde bidden vanaf 13:15 uur en de plek waar we ons bevinden is niet bepaald een toplocatie maar wel geschikt voor een gebed.

 

  De Marokkaanse gasten onder de indruk van de Oosterschelde Stormvloedkering.

 

Waterland Neeltje Jans
Het tweede deel van onze dag staat in het teken van een stukje Hollands glorie: de Deltawerken met als hoogtepunt een bezoek aan de Oosterschelde Stormvloedkering. We rijden door het Zeeuwse landschap, dat de meeste van de gasten nog nooit gezien hebben. Met de Stormvloedkering aan de horizon verhaal ik het een en ander over ons komend bezoek aan Waterland Neeltje Jans.
Ons bezoek is vooraf besproken en ik heb een leuke extra korting op de groepsprijs voor elkaar gekregen. Een gids zal ons opvangen en er is mij beloofd dat onze gids in staat is om bondig te kunnen vertellen.

Eerst nemen we plaats in de bioscoopzaal waar een informatieve film wordt vertoond die uitlegt over de watersnoodramp van 1953 en het daarop volgende plan van de Deltawerken. Natuurlijk is de hoofdmoot van de film de bouw van de Stormvloedkering. De gasten zijn onder de indruk en nu voorbereidt voor een bezoek aan een van de waterschuiven.
Op pad naar de schuif houd de gids af en toe halt om iets te vertellen en aan te wijzen over hetgeen we op film hebben gezien. Het begint hiermee voor de gasten steeds tastbaarder te worden.
Het over en door een peiler kunnen lopen en het aanschouwen van de waterschuif is een indrukwekkende gebeurtenis die de gasten met aandacht vervuld.

 

De rondgang gaat mooi via plan voor wat betreft het tijdsschema. De gids houd er rekening mee dat we een beperkte tijd hebben te besteden. Op de terugweg staan er wat interactieve krachtpatserij speeltoestellen klaar. Men heeft er duidelijk zin in en begint uitgelaten te worden. De mannen meten zich met elkaar in het heffen van gewichten en de jongeren wordt het wel duidelijk dat ze nog niet het niveau van de volwassenen hebben bereikt.

 

Pauze
Ook de reisleider geniet van dit bezoek maar, blijft nu eenmaal de neiging hebben om, in het bijzonder de jongeren, in de gaten te houden. Zeker omdat we omringd zijn met heftig kolkend binnenstromend water tijdens de vloed.
Na de rondleiding gaan we nog een koffiepauze nemen in de kantine van het museum. Er wordt over van alles en nog wat gepraat en de nodige grappen gemaakt die zich richten op het aankomend 'verdrinken' van Nederland. "Dan komen wij toch met ons allen naar Marokko" merkt iemand op. Grote hilariteit vervolgens over de inburgeringscursus die we dan zouden moeten volgen en een ander die opmerkt dat we dan zullen komen met onze eigen normen en waarden en onze eigen kerken zullen stichten. Die is raak en leidt tot een boeiend mozaíek van in humor doordrenkte meningen over en weer. Dit gezelschap ontbreekt het in ieder geval niet aan humor.

Als we gereed zijn te vertrekken voor onze terugtocht naar Amsterdam blijk ik na telling drie mensen te missen en moet op zoek. Twee er van vind ik terug in de winkel van het museum en de aller jongste van negen jaar bleek in de 3-D filmzaal te zitten. Ik denk terug aan de tijd dat ik als achtjarig jongetje, samen met mijn broertje van zes was achtergelaten in een speelpark in de buurt van Eindhoven. De reisleidster had niet geteld met bekend resultaat. Ik was vervolgens van plan om dan maar gewoon naar huis te gaan lopen. Ik had er echter geen idee van dat thuis 50 kilometer verderop was. Om een lang verhaal kort te maken: na uren te hebben gelopen eindigde ik uiteindelijk weer velen uren later om middernacht met de politieauto in Breda - waar thuis was. Maar dit terzijde.

Huiswaarts
We hebben nog een flinke rit naar huis te gaan. Onderweg zullen we nog over de Brouwersdam en de Haringvlietdam komen. Hierover is wat voorbereid om over de intercom aan de gasten te vertellen. De stemming zit erin en onder applaus voor deze Deltawonderen mag ik de verhaaltjes afsluiten. Ook het Rotterdamse industriegebied waar we doorheen komen maakt indruk. Verder loopt de reis voorspoedig en in goede sfeer.
Op het Mercatorplein stappen de jongeren uit. Tijdens de dodenherdenking op 4 mei zie ik er een aantal van hen terug in een TV reportage van 'twee vandaag' en hoor ik pas het hele verhaal over de groep jongeren die ik in de bus heb gehad. Een deel ervan waren de herrieschoppers die in het jaar ervoor hadden gevoetbald met een krans en foute leuzen hadden geroepen aangaande Joden. Tijdens de trip naar Zeeland hebben ze zich goed gedragen en is duidelijk geworden dat de Jongerenwerkers goed werk hebben verricht het afgelopen jaar.

 

 

Voor reactie: Contact
Bekijk ook andere excursies

Fotografie: Renata Pressia, (C) 2004