De Nederlandse kunstenaar & ontwerper Marc Marc verhaalt in deze rubriek zijn ervaringen met Moskou sinds 1989. Hij geeft zijn persoonlijke ervaringen en kijk op het leven in Moskou.
Jelena
Februari 2005
Uit: "Nooit meer" - Deel 50 - fragment 'U' - 08.02.2005
Ik zit op mijn stoel - even weg van alle gasten - mezelf willen zijn in de hectiek van alle gebeurtenissen . Jelena komt in de andere stoel zitten en spreekt woorden die mij vervoeren. Wat ze zegt is helemaal niet belangrijk. De toon waarop: dat is wat telt. Dat zoete van de Russische taal, de passie en de oneindige begeestering. Zij zweeft net zoals ik in dit land, dat om een of andere duistere reden mijn bestemming lijkt te zijn.
" Hoeveel jaren heb je?" vraagt ze zoals men in het Russisch pleegt te formuleren in plaats van hoe oud je bent. "Zesenveertig" antwoord ik alsof ik er trots op ben. "Wat is jouw geheim?" vervolgt ze haar ondervraging. "Créme, iedere dag en soms een masker." antwoord ik zonder omhaal. "Leeuw, neem ik aan" stelt ze nogal zeker. "Ja, dat klopt" bevestig ik wetend dat zich dit bij mij makkelijk laat raden. Ik geloof niet zo in al dat astrologisch gedoe, maar zij die dit wel doen schieten iets te vaak raak aangaande mijn persoon om het geheel aan de kant te schuiven. "zeven augustus" stelt ze triomfantelijk. "Mijn geboortedag is geheel een hekel. Ik heb er niet zo op aan die dag herinnerd te worden." Ze kijkt me begripvol aan, peinst even en corrigeert: "Je bent van de tweede augustus". Het feit dat ze dit zo stellig zegt en raak geschoten is maakt dat ik in verwarring raak. Ik kan niet anders dan dit bevestigen terwijl ik naarstig zoek in mijn gedachten naar een verklaring. Die vind ik niet. Het ontbreekt mij voor dit soort dingen aan een magisch gevoel.
Haar lach is steeds verder aangegroeid tot een volwassen bloem die zich voor mij opent. Wij zitten met nog een paar gasten feestelijk te zijn. Aan Jelena vraag ik of zij niet iets voor ons wil zingen Ze vangt aan met het lied waarvan ze weet dat ik daar weg van ben. Haar act is dat ze niet enkel haar poëtische teksten zingt onder eigen begeleiding op gitaar zoals een bard dat doet. Ook haar hele lichaam geeft daarbij een begeleidende show. Bewegingen die verleidingskunst verraden, maar doorgaans bedoeld lijken te zijn voor het gehele publiek als een vorm van dans. Nu richt ze zich echter, bij bepaalde passages, enkel tot mij. Haar blik en bewegingen laten weinig mogelijkheden om anders te denken dan gedachten die mij niet enkel voorpret geven over wat nog komen gaat, maar ook verlegen maken. De overige gasten ontgaat het niet dat Jelena in haar aandacht mij bevoorrecht en hen dus tekort doet.
Als ze haar derde lied wil aanvangen ziet ze daar ineens vanaf. Ze heeft ongetwijfeld gemerkt dat ze zich zo heeft laten gaan, zodat het vrouwelijk deel van haar publiek bedenkelijk is gaan kijken. "Ach toe, nog een laatste" vraag ik haar. Enthousiast opent ze nog een keer haar ziel. Deze keer met een tekst die niet over de liefde gaat, doch weer het hele publiek omvat in haar presentatie. Ze krijgt een warm applaus.
Het is niet ongebruikelijk dat jongens die het gitaarspel en de zang bedrijven de meisjes in een enkel ogenblik weten in te pakken door ze eens diep in de ogen te kijken bij het zingen van hun lied en een lach toe werpen tussen het couplet en het refrein bij het aanslaan van een gevoelig akkoord. De meisjes krijgen dan warme gevoelens bij het heimelijke idee hoe die vingers ook haar lichaam zouden kunnen bespelen en al de passie die nu in het lied gelegd wordt enkel nog aan haar toekomen zal. Eenmaal getrouwd zingen de meeste van dit soort jongens niet meer.
Dit eerste kan ik me nu voorstellen. Als buiten mijn lichaam getreden kijk ik naar mezelf en zie hoe ik in vervoering weg aan het smelten ben in een eindeloze liefde. Een die eeuwig duren zal. Onafscheidelijk zullen we zijn. Nooit zal ik haar echter verzoeken om niet meer te zingen.
Terwijl Sergey onze priester onderhoud - of beter gezegd: hem beleefd uit laat spreken in zijn eindeloze monoloog - verhaal ik Jelena over Lucia en Casanova; hoe een trieste geschiedenis verlopen is. Terwijl ze naar me luistert kijkt ze me aan met een blik zo intens dat ik al het verloop van onze geschiedenis voor ogen zie; dat dit nooit lang kan duren. Geen mens zou dit vol kunnen houden. Niemand kan eeuwig in vervoering zijn.
Eens dacht ik dat mij dit wel zou lukken en dat leek ook zo te zijn totdat dat leven van adoratie zijn tol eiste en ik zo goed als gesloopt was. Het had enkel zo lang kunnen duren omdat mijn onvoorwaardelijke liefde niet evenredig beantwoord werd. Verliefdheid dient zo snel mogelijk geconsumeerd te worden, zodra de kans zich voordoet. De waarheid, hoe ontluisterend ook, moet zo snel mogelijk aan het licht komen.
Mijn dramatisch aangezette vertelling is bijna ten einde als Sergey interrumpeert. De priester gaat eens op kerk aan en wil afscheid van mij nemen. Hij omhelst me als een broeder. Zijn celibaat verhinderd hem niet om ook zeer fysiek afscheid te nemen van mijn geliefde. Ik mag deze orthodoxe priester inmiddels wel en zie geamuseerd toe.
Jelena is zo vol van mijn vertelling dat ze poogt aan Sergey en de priester daarvan iets over te dragen. Zij vergeet hierbij dat die niet dezelfde interesses delen. Sergey had al eens gevraagd naar wat ik aan het lezen was. Toen ik hem, bevlogen als ik kan zijn in het vertellen van een verhaal dat mij geraakt heeft, hem poogde te laten delen hierin, ik moest constateren dat mijn enthousiasme niet gedeeld kon worden met hem. Onze priester is vooral geïnteresseert in zichzelf dus dat is onbegonnen werk.
Ook voor ons beiden is het tijd om afscheid te nemen en dus stel ik Jelena voor om een wagen te verzorgen. Pas later zal ik gaan begrijpen waarom zij vol met enthousiasme hierop reageerde en kan ik gevoelens van te kort geschoten te zijn niet onderdrukken.
Wij lopen innig gearmd de straat af. Deze loopt lichtelijk naar beneden en omdat alle sneeuw reeds geruimd is lopen we in een makkelijk tred. We geven ons geheel over aan een samen zijn alsof het lente is en over een boulevard flaneren. Het vriest flink, maar wij zijn warm gekleed en blazen gezellig walmen van ingehouden hartstocht uit. Ik vertel hoe het verhaal tussen Lucia en Casanova afloopt; hoe romantisch op een gruwelijke wijze die doet weifelen aan het bestaan van een enkele God.
Als we zijn aangekomen bij de 'auto aanhoudplaats' praten wij door zonder een gebaar te maken om een auto aan te willen houden. Echter, niet lang duurt het eer er een vanzelf stopt. Een ritueel herhaald zich om tot een prijs van 100 roebel te komen. Ik zeg "OK" zodat ze kan instappen. Het is het moment dat nog komen moet dat me zal laten beseffen dat er een wending komt aan ons samen zijn. Jelena maakt aanstalten om de achterdeur van de auto open te gaan trekken. Hier klopt iets niet, want zij zal alleen reizen. Ik weet niet beter dat in zo'n geval plaats genomen wordt op de voorste stoel, naast de chauffeur. Enkel in het geval dat wij samen zouden reizen, dan zou zij achterin gaan zitten en ik voorin. In een enkel ogenblik overzie ik mijn schuld.
Men zegt dat de hersenen zo traag werken vergeleken bij een computer. Hoe kan het dan dat ik, in een enkel ogenblik dat korter duurt dan een enkele muisklik, alles overzie en als een enkel beeld voor ogen krijg? Een beeld dat is samengesteld uit zoveel componenten; mijn hele geschiedenis lijkt te bevatten met al zijn complexen. Alle afwegingen die ooit gemaakt zijn, alle resultaten en al het falen! Zij zijn als steentjes van een mozaïek. Ieder van een eigen materiaal en eigen kleur. Tezamen vormen zij een helder beeld dat bedoeld lijkt te zijn om mij dit pijnlijke moment te laten doorvoelen. Even, heel even, staat de tijd stil en ziet een der goden de kans een vlaggetje te planten in het spel dat ergens ver weg van mij door hen wordt gespeeld.
De god van het egoïsme had het spel slim gespeeld. De andere goden waaronder die van de liefde hadden al die tijd niet door hoe hij zich had gecamoufleerd. Zij dachten dat hij een slechte dag had en zich niet kon concentreren op het spel. Al vaak hadden zij van hem verloren, maar nu - ja juist nu - dachten zij eens een keer van hem te kunnen winnen en keken elkaar vrolijk aan omdat zij meenden dat de buit al binnen was en het spel gespeeld.
Goed hadden zij deze keer samengewerkt. Eensgezind opgetrokken tegen hun collega die zij nooit gemogen hadden omdat hij altijd zo zelfingenomen was met zijn argumenten. Als zij met hem speelden en tussen de zetten door in discussie waren, wist hij het altijd beter en alles wat krom was recht te praten. Zij verfoeide hem omdat hij immoreel was; enkel aan zichzelf dacht. Maar ja, verstoten konden ze hem niet, want het waren nu eenmaal de regels van het spel dat het enkel gespeeld mocht worden als alle goden aanwezig waren. Met heimwee dachten zij vaak terug naar de tijd dat hij nog een kind was die zij makkelijk konden aftroeven. Zij hadden gezien hoe zijn krachten en bedrevenheid in het spel langzaam volwassen werden en zijn onverwacht groot talent hem tot briljantie brachten. Zuur keken ze elkaar aan toen hij zijn vlag van zege zette.
"Ik weet het. Het is een drama, maar mijn tijd is op, morgen ga ik weer naar huis" zeg ik terwijl zij zich tegen mij aanvlijt. Even kijken wij elkaar gelaten in de ogen en de enkele kus is tot ver buiten Moskou als een diep verlangen voelbaar. Miljoenen mensen menen even een krachtige flits vanuit hun ooghoeken gezien te hebben en kijken elkaar verwonderd aan. "Nee, het is geen drama. Het is een groot drama" corrigeert zij met zachte stem en stapt voorin.
De Moskouwse projecten zijn te bezichtigen op (English and Russian):
www.xs4all.nl/~marcmarc/moscow/
Reacties op deze artikelen serie kunnen gezonden worden naar: 
Contact
