Amsterdammer in Moskou De Nederlandse kunstenaar & ontwerper Marc Marc verhaalt in deze rubriek zijn ervaringen met Moskou sinds 1989. Hij geeft zijn persoonlijke ervaringen en kijk op het leven in Moskou. Fotograaf Lev Januari 2005 Uit: "Nooit meer" - Marc Marc - Deel 9b - 12.01.2005 Na het bezoek aan het theater gaan wij gezamelijk, het hele gezin, voor een bezoek aan fotograaf Lev. Het doel van het bezoek is een aantal familiefoto's te laten schieten door een professionele fotograaf. We stappen uit de auto in een buurt die nog niet is verkocht aan de nieuwe rijken. Sergey gaat wat lekkers kopen in een kiosk terwijl ik met de familie op straat blijf wachten c.q als 'body guard' dien voor vrouw en kinderen. We lopen door een boogpoort, zoals er zovelen zijn hier in Moskou, naar een binnenplaats. Op weg naar het huis waar we moeten zijn bekruipt me een vreemd gevoel van herkenning. Dat heb ik wel vaker en denk dan: och, het lijkt makkelijk allemaal op elkaar. Toch voel ik nu iets dat ik niet plaatsen kan.         Bij binnekomst in de hal is het me overduidelijk bij welke deur we moeten zijn. Het is net alsof ik het hier allemaal ken. Een deur die half open staat komt mij herkenbaar voor. Ik loop er op af en passeer een opening naar een kamertje waar ik met het werpen van een blik een Deja Vu krijg. Er staat een enorme berg troep rond een met verf vervuilde aanrecht uitgestald. Ik zie chemicalien die voor een Doka gebruikt worden en verouderde potjes met onduidelijk inhoud. Deze aanblik meen ik mijn ten stelligste te herinneren van vele jaren geleden. Ik ben hier eerder geweest en dat moet ten minste tien jaar geleden zijn. Dit beeld komt van diep uit de herinnering, maar is óh zo duidelijk. Ik weet het zeker; dit beeld heeft toen indruk op me gemaakt en het bestaat nog steeds in exact dezelfde toestand. De tijd heeft hier op deze plek gewoon stil gestaan. Dat ervaar ik niet als vreemd aangezien in mijn eigen atelier plekken bestaan die al 16 jaar onaangeroerd zijn; waar nog steeds bepaalde dingen samen zijn zoals toen. Zo kan ik makkelijk geloven dat het bij een ander ook zo kan zijn. Over een schildersezel van mijn moeder hangt een handdoek van Sergey. Die heb ik daar oneindig veel jaren geleden gehangen en nooit meer aangeraakt. Die wacht daar voor zijn terugkomst in Amsterdam. Iets wat mogelijk nooit meer zal gebeuren. Ik zie het ding wekelijks meerdere malen hangen. Het stoort me niet en ik voel niet de minst geringste behoefte het te verplaatsen. Het is een deel van mijn interieur dat vele herinneringen kent aan allerlei mensen en gebeurtenissen. Ze voelen vertrouwd en zijn aangenaam te aanschouwen. Lev steekt even zijn kop door de deurspleet met de melding dat hij nog even bezig is met een client. Wij wachten onbestemd in de gang wat mij de tijd geeft het allemaal nog eens goed te bekijken. Hoe meer ik om mijn heen kijk des te meer ik het bizar vind hier te zijn. Als ik de deur binnentreed begroet een man mij alsof ik regelmatige te gast ben. Ik kijk in zijn gezicht, kijk de ruimte in en voel me verward. Ik zeg hem al vragend: "Dit is niet de eerste keer. Ik ken jouw, ik ken deze ruimte, maar dat is lang geleden." Hij lacht en zegt: "ja, 15 jaar geleden ben je hier op een feestje geweest". Ik slaak een zucht van verlichting niet gek te zijn. Van dat feestje op zich kan ik me nauwelijks iets herinneren, maar de eerste entree in de collectieve woning, de keuken en de aanblik van zijn ruimte kwamen me helder voor de geest na jaren lang vergeten te zijn geweest. Ik word oud. Dat kan niet anders, want dit overkomt enkel oude mensen die niet meer alles courant kunnen omvatten wat hen op het pad is gekomen. Dat zijn dwazen die overvallen worden door hun eigen ik uit een ver verleden. De tranen schieten hen in de ogen om iets dat niet meer is en nooit meer zal wederkeren. Kortom; niets anders is dan veloren energie en verspilde emotie. Herman Brood had gelijk zich te pletter laten vallen vanaf het dak van het Hilton hotel. Hij zag wat hem te wachten stond en koos eieren voor zijn geld. Met diepe bewondering: mijn complimenten! De ruimte van Lev ziet er zo'n beetje uit als bij mij: een romantisch aandoende bende met een verachting voor het materiële: voor mooie spulletjes die er uiteindelijk niet toe doen. Als je op een stoel kan zitten en het met elkaar gezellig kan hebben, waarom dan moet die stoel dan design zijn? Waarom zou die stoel dan een veelvoud moeten kosten van een goed zittende caféstoel? Waarom moet een interieur een uithangbord zijn van financieel succes? Dat is totaal misplaats en laat vooral een gebrek zien aan kwaliteit te kunnen leven. Het is een focus op zaken die niet van belang zijn. Bij mensen die z.g. alles hebben in materiële zin is het structureel minder gezellig, minder vriendschappelijk, minder warm als bij mensen die 'niets' hebben, doch alles met elkaar delen juist omdat het weinige dat ze hebben veel waard is te delen. Lev installeert Sergey, Ira en de twee dochters in een decor en vangt een fotosessie aan om familieprotretten te maken. Het is een fotograaf zoals het een vakman betaamt; snel kijken, snel schieten en een overvloed van gemoedelijk instructies gevend opdat zijn objecten zich door de verwarring makkelijk laten schikken. Paulina, de oudste dochter, is onwillig en wil niet graag op de foto. Dat is niets nieuws. Sommige mensen hebben dat vanaf hun geboorte en dat komt ook nooit meer goed. Ze wil wel met haar moeder en zusje, maar niet samen met haar vader. Met moeite en na veel praten weet Lev haar te bewegen toch onderdeel van de complete set te zijn. Het is een vorm van kindermisbruik. Als een 9-jarige niet wil dient dat eigelijk gerespecteerd te worden. Zo iemand heeft goede redenen om niet te willen. Aan de anderen kant heeft zo iemand mogelijk een zetje nodig om over een drempel te geraken. Moeilijk.         Na de familiesessie dien ook ik eraan te geloven om vastgelegd te worden met het hele spul. Door de jaren heen ben ik ook een lid van de familie geworden. Daar heeft Paulina al helemaal geen zin, want ik ben al net als haar vader een foute man. Althans, dat is een beeld dat haar moeder haar dochters inplant, zo heeft Sergey zich meer dan eens over beklaagd. Wij zijn losbollen die zich niet onvoorwaardelijk binden aan een enkele vrouw. Wij zijn egoistische zakken en nog seksistisch ook. Mannen waarvoor je je dochters voor wil behoeden. Paulina kijkt dan ook altijd wantrouwend naar mij als ik haar gedag zeg en vraag hoe het met haar gaat. God mag weten wat Ira allemaal verteld heeft over mij aan dochterlief. Voor Ira ben ik de rechterhand van de duivel die zij zo graag voor zichzelf wil hebben.         Paulina laat zich opnieuw emotioneel chanteren om erbij te komen voor deze tweede fotosessie. De camera klikt in hoog tempo allerlei standen en posities. Ik lach de camera in, maar voel me eigenlijk enorm opgelaten; net zo gechanteerd als Paulina.         Tot slot wil Lev een serie portretten maken van mij alleen. Ofschoon ik geen last heb van camera-angst, heb ik wel een hekel aan het expliciet poseren voor een camera. Zeker als de focus geheel op mij is gericht.         Als de sessie erop zit is het tijd om samen te drinken en te praten. Lev laat me een serie foto's zien. Ze zijn groot in panoramavorm afgedrukt. Het zijn beelden van Close-up landschappen met een groot gevoel voor het abstracte in de natuur. Levi is trots op zijn publicaties in tijdschriften en dat is volledig terecht. Het is een fotograaf met een visie en vakmanschap. Ik vraag me af wat er zo iemand zou gebeuren als hij de top zou bereiken en bakken met geld zou gaan verdienen. Dat is iets dat gezien zijn publicaties niet onmogelijk is. Zou hij dan muteren naar een vervelend iemand zoals zovelen die de top bereiken? Hoe zou zijn werk zich ontwikkelen? Het zijn vragen die door mijn hoofd spoken als ik met hem praat. Laat deze begeesterde man die leeft voor de schoonheid van de fotografie vooral zijn weg kunnen volgen. Als we weer buiten staan en door het binnenhof lopen is het beeld op mijn netvlies een sterke herinnering uit verloren tijden. Ik herken het plezier van het zien van de architectuur van zo'n woonblok van binnenuit. Het streelt de ogen langs bogen en bomen, paden en vervallen glorie. De tijd heeft hier stil gestaan. De Moskouwse projecten zijn te bezichtigen op (English and Russian): www.xs4all.nl/~marcmarc/moscow/ Reacties op deze artikelen serie kunnen gezonden worden naar: Contact