De Nederlandse kunstenaar & ontwerper Marc Marc verhaalt in deze rubriek zijn ervaringen met Moskou sinds 1989. Hij geeft zijn persoonlijke ervaringen en kijk op het leven in Moskou.
Registratie
Januari 2005
Uit: "Nooit meer" - Marc Marc - Deel 5a & 11
(5a - 11.01.2005)
Wat zo snel mogelijk gedaan dient te worden volgens de Russische wet is het registreren van het feit dat ik in Moskou ben. In de middag van deze eerste dag gaan wij dat doen. Wij hebben daar drie werkdagen de tijd voor, maar het kan het beste maar zo snel mogelijk gebeuren. Dan zijn er van af.
Wij begeven ons naar een aftandse straat waar een even zo uitziend kantoor huist dat bij ons bekend staat als 'Ovir' - onderdeel van het ministerie van buitenlandse zaken.
In al die tijd is er niet echt veel veranderd. De entree ziet er nog steeds armoedig uit - draagt de sporen van vele ellendige jaren; een bedompte hal waar enkel het TL-licht vanuit het balieraampje in valt. Zoals gebruikelijk lopen wij gewoon door, even ons gezicht te wenden naar de bewaking met een autoritaire groet, doch zeker niet afwachtend om toestemming te krijgen het gebouw verder binnen te mogen treden, want eenmaal zo'n houding aannemen betekend dat de diestdoende ambtenaar macht voelt en moeilijk gaat doen. Hoe kleiner de ambtenaar - hoe lager in rang - des meer geschikt om kampbeul te spelen.
Wij komen in de gang waar een goedkoop aandoend zeil ligt dat de slijtage aan het onderliggende parket aan het zicht moet onttrekken. Deze gang geeft toegang tot een zestal kleine kantoortjes waaruit de mensen het leven moeilijk wordt gemaakt.
Wij mogen een kantoortje binnen en groeten beleefd de dame die ons kan registreren. Ik zeg 'ons', want niet enkel ik dien te worden geregistreerd. Ook Sergey. Vooral hij wordt bij deze procedure onder de loep genomen vanwege het feit dat hij mij privé heeft uitgenodigd.
De dame van ongeveer mijn leeftijd heeft haar aandacht eerst nog overdreven op een opengeslagen dossier. Ze laat ons duidelijk wachten om meer cachet te geven aan haar collaboratie met het Poetin regime. Dit ben ik anders gewend uit reeds vervlogen tijden. Toen was er een meer wederzijds begrip voor de hachelijke situatie waar wij ons allen nu eenmaal in bevonden en werd tussen de regels door compassie getoond door alle partijen die daardoor de omgang soepelder maakte, zij het met witte handschoentjes.
Na enige studie van mijn paspoort en visum vertelt ze dat we eerst naar de bank moeten om 125 Roebel legegeld over te maken en het betalingsbewijs overhandigd dient te worden samen met twee documenten die voor ons nieuw zijn. De regels zijn voor de zoveelste keer weer eens veranderd. Je zou zeggen dat je er aan gewend raakt, doch dat is niet zo. Het geeft een diep gevoel van hopenloosheid; als het zó moet, dan is de mensheid eenvoudigweg verloren. Dan wordt het nooit wat.
Sergey heeft alles vlijtig genoteerd in zijn grote agenda dat meer lijkt op een encyclopedie van het leven in dit land. Hij poogt in alle vriendelijkheid duidelijkheid te krijgen over wat hij precies moet aanleveren en daar past zo'n houding bij. Ik sta erbij en kijk er slechts na, want aan mij wordt niets gevraagd. Hier is dus wel degelijk iets veranderd. Er lijkt sprake van een meer negatieve houding waaruit de opdracht tot meer repressie spreekt. Wij keren onverrichte zake huiswaarts om de gevraagde documenten in orde te maken.
Een ingewikkeld formulier is inmiddels door Sergey ingevuld als wij in de rij staan om het geweldige bedrag van omgerekend 45 Eurocenten te mogen storten bij de bank die zich om de hoek bevind. Het lijkt hier wel de sociale dienst op de Herengracht in Amsterdam. Daar zijn ze ook zo goed in rijen wachtenden te creëeren die gelaten wachten op hun veroordeling. Het enige verschil is dat de SD in Amsterdam inmiddels detectiepoorten heeft geïnstalleerd die omgeven worden door drie veiligheidscriminelen. Een affiche met verboden wapentuig: granaten, pistolen, geweren, messen, dolken en snelvuur geweren in alle soorten en maten waarschuwend nog voor de poort opgehangen opdat wij kunnen weten wat er niet doorheen mag. Zelfs een lullige vijf Eurocent munt, die doorgaans ons gehele kapitaal vertegenwoordigd, wordt gedetecteerd. Dat is leuk voor de dames die een piercing door hun klit hebben. Die doe je niet zomaar even af om in het plastic bakje de poort te laten paseren onder het oog van die lelijke amateur boskserkoppen die de toegangspolitiek bestieren.
Als wij het formulier overhandigen aan de baliemedewerkster blijkt er van alles fout te zijn aan de invulling van dit formulier. Sergey is niet de eerste de beste. Hij heeft al zo vaak de protocollen voor mijn registratie in orde gemaakt en zoveel andere zaken geregeld in deze in sneeuw gehulde dependance van Nederland, dat ik mij verbaas dat het niet in orde is. Weer regeltjes die veranderd zijn en medewerkers die nogmaals compassieloos zijn. Waarom? Omdat ze een kind te voeden hebben en met deze uitvoering van repressie betaald krijgen om dit te kunnen realiseren. Was repressie eerst voorbehouden aan mannen in het zogenaamd uitvoeren van hun taak; een ambtenaar of clerk te zijn. De vrouwen blijken magistraal in deze vernietigende obstructie van het levensgeluk. Ik begrijp werkelijk niet waarom vrouwen zich zo makkelijk laten inzetten voor diensten aan de duivel. Het lijkt hen totaal te ontbreken aan enige principiële moraal. Het is een en al opportunisme wat ik zie om het eigen kroost veilig te stellen. Geen wezens zo corrumpeerbaar als vrouwen en het zijn mannen die daar dankbaar gebruik van maken. Niet voor niets laten twee vrouwen in gevecht op leven en dood de hel zien.
Opnieuw, gewapend met nieuwe informatie zet Sergey zich aan een tafel om formulieren in te vullen ten einde het ministerie van buitenlandse zaken de 45 centen te laten toekomen. Ik sta in de rij om tijd te besparen. Als hij eenmaal klaar is met zijn martelgang heb ik vele mensen voor laten gaan die mij dankbaar waren om dat gebaar.
Er volgt een heel protocol van controle en discussie met de juffrouw achter het loket om het astronomisch bedrag te mogen voldoen. Als wij weer buiten staan slaakt Sergey een kreet die er op duid dat hij zich genaaid voelt en de blik die hij erbij trekt had ik nog nimmer op zijn gezicht gezien. Voor het eerst zie ik dat deze bewonderingswaardig geduldige en diplomatieke man ook een grens heeft die overschreden kan worden.
(11 - 13.01.2005)
Het is twee dagen later sinds we gepoogd hebben onze registratie te doen. In het winterse ochtendgloren gaan wij weer op pad naar 'Ovir'. Na al het gedoe van gisteren om de twee documenten van het bewonerscollectief te hebben denken we nu al de juiste documenten te hebben: vier stuks inclusief allerlei indrukwekkende stempels erop. Wij betreden andermaal het armoedige gebouwtje waar zoveel macht heerst om het leven van een Rus die een buitenlandse gast uitgenodigd te verzieken. Deze keer betreden we een ander kantoor waar twee heren en een dame zetelen. Nou ja, heren? De man die de registratie moet gaan doen is meer een onbehouwen boer - een soort van mislukt maffia typ dat om te beginnen mij geen blik gunt laat staan een waardige blik. In plaats daarvan zit hij onbeschoft te kauwen op een tandenstoker en met zijn vadsige volgevreten kop de documenten te bestuderen op een wijze die niet veel goeds voorspelt. Hij pikt er, na een eindeloos lijkend durende rite, een uit en houd die omhoog naar ons toe gericht waarbij hij mij nog steeds niet aangekeken heeft. Het document is met de hand opgemaakt en dat bevalt hem niet ondanks de indrukwekkende stempel waar sergey veel uren in gestoken heeft om die te verkrijgen. "Is niet volgens de regels" zegt hij tegen Sergey. Tevens, zo vervolgt hij, ontbreekt nog een document van de boekhouder van de coöperatie waarvan Sergey deel uitmaakt. Sergey doet een poging uit te leggen dat hij alle instructies die de dame van twee dagen geleden had gegeven heeft uitgevoerd. Als bewijs voert hij notities ten tonele uit zijn grote toverboek. Sergey is weliswaar een kunstenaar, maar heeft voor advocaat gestudeerd en leeft als gevolg daarvan in de illusie dat hij het klappen van de zweep kent. Ongegeneerd proclameert de zultkop al kauwend op zijn tandenstoker en met provocerende blik zijn onverbiddelijk gelijk terwijl hij ook op irritante wijze zijn desinteresse laat blijken door constant zijn super mobiele telefoon alsmaar open en dicht te klappen. "Nieuwe regelgeving", zegt de man die in mijn ogen ineens zes zultkoppen heeft gekregen. Sergey gaat in discussie. Dat hij er niets aan kan doen dat dat hem niet is verteld eergisteren door de dame terwijl hij toch gevraagd had naar alle mogelijk 'ins en outs' om het goed te willen doen. Dat de nu gevraagde documenten niet eenvoudig zo 1, 2, 3 zijn op te vragen noch gereed te maken. De bureauschoft haalt zijn schouders op en meld: als we niet uiterlijk morgen de documenten kunnen overhandigen we dan honderd dollar boete moeten betalen; te weten: Sergey 50 en ik 50. Ik denk: "Zo'n soort boete hebben we al eens in 1996 moeten betalen aan een bureaukut. Toen was het ieder 60 roebel - zo'n 2 dollar de man." Alles wordt duurder natuurlijk, maar hier lijkt het erop dat er een zich onaantastbare waanende boerenlul zich aan het verkneukelen is op het te incasseren. Kan hij weer voor een mooi mobieltje sparen, want dat kan hij vast niet van zijn normale honorarium betalen.
Tot 1996 heb ik die registratie aan mijn laars gelapt. Allemaal onzin die voortvloeit uit een absurd systeem. Als ik Moskou weer verliet kreeg ik altijd opmerkingen van de douane hierover die ik dan met vriendelijke blik beantwoorde en vriendelijke excuses over maakte waar de slijmerigheid van af droop. Maar ja, ik verliet Moskou dus waar zouden zij zich druk over maken. Het heeft nooit tot enige repercussie geleid bij terugkomst, totdat Poetin aan de macht kwam. Sergey bedacht ineens dat ik toch wel me moest gaan registeren. De politie was al meerdere keren bij hem langs geweest en had erna gevraagd. Deze agent kwam wel vaker op bezoek in voorgaande jaren. Werd door Sergey en mij vriendelijk ontvangen en ging met een presentje weer de deur uit. Niks aan de hand.
Sergey, die ik ken als een zeer innemend iemand, begint rood aan te lopen en staat zichtbaar op het punt te exploderen bij het aanschouwen van dit monster dat nog steeds zonder enig gevoel van protocol op zijn houtje aan het kouwen is c.q. een onbeschrijfelijk zultkoppengedrag ten toon spreidt. Bij een varken kan je nog denken dat het bij het bestaan hoort varken te zijn en dat negatieve uitspraken die op varkens gebaseerd zijn slechts slaan op een misplaatste perceptie aangaande uiterlijkheden van ons mensenzijde. Bij dit sujet kunnen we maar beter de vergelijking met een varken loslaten en zoeken naar iets dat beter past. Ik ben er nog niet uit, maar ik zweer dat ik ooit nog eens de term of uitdrukking zal vinden om te beschrijven om wat voor een persoon het hier gaat. Al die tijd sta ik er onschuldig bij te kijken. Hij, of beter gezegd: 'het' slaat in het geheel geen acht op mij. Sergey raakt ondanks al zijn ervaring toch van zijn apropos doordat lul de behanger hem agressief noemt en laat zich uitlokken tot een reactie waarin vervolgens inderdaad agressie sluipt. "Ik agressief!" werpt Sergey de met genoegelijke blik kijkende volgevreten nitwit toe en benoemd in vogelvlucht even de absurditeit van de situatie waarin hem het onmogelijke wordt gevraagd, doch Sergey herstelt meteen na zijn uitlatingen en voorkomt zo een onomkeerbaar conflict met deze Jandoedel. De man die deze wereld best zou kunnen missen en waarvoor de strop een hele milde straf zou zijn kijkt genoegzaam. Ik heb me moeten inhouden niet de genoegdoening te laten smaken op dit hete moment Sergey te hulp te komen en deze Stalin imitator af te maken. Het liefst letterlijk. Mooi zou het zijn geweest om, uit het niets, als afwezige voor dit wezen van het allerlaagste allooi ineens op heel rustige wijze een fors pistool uit de jas te toveren en hem te laten bibberen, een stroom van vernederende woorden te spreken om de angst in zijn ogen zo groot mogelijk te maken en dan de trekker over te halen. Niet direct in een keer dood schieten. Neen! Even een kogel zijdelings langs een gevoelig, doch niet vitaal lichaamsdeel. Zijn blik van verbazing te zien en dan verder gaan. De aanhang die al die tijd heeft mee genoten heeft dan inmiddels reeds een kogel recht door de kop gekregen om de doodsangst van de zultkop wat aan te wakkeren. Bloed overal rondgespat. Nog net kan hij die niet hoort te zijn een stempel op de documenten van ons zetten alvorens hij met groot genoegen een kogel door zij hoofd geboord zou krijgen na eerst een tijdje gedwongen te worden naar mijn grijns te mogen kijken. Tevreden zouden we weer op pad gaan en links en rechts vanuit de gang een kogel sturen naar de kamertjes waar collegae potentaatjes het leven eindigen onder groot applaus van allen die voor hen aan het verschijnen waren. Ik weet zeker dat ik er een standbeeld mee zou verdienen als Poetin eenmaal weggepest is, maar helaas: op dit moment doe ik er beter aan me te voegen naar de plannen van Sergey die nu eenmaal niet meer in standbeelden geloofd.
Eenmaal weer op straat, al lopend naar de auto, breekt de woede van Sergey los. Nog nooit heb ik hem zo kwaad gezien. Hij zegt alles wat hij graag had willen zeggen, doch toen het relevant was niet deed omdat hem het besef is aangeboren verstandiger te zijn.
"Kijk', zeg ik tegen Sergey. "Dit is nu precies waar die mooie Poetin van jullie Russen op uit is: maak alles wat eenvoudig zou moeten zijn moeilijk en onbereikbaar dan, heb je de mensen in je hand, want tijd voor iets anders heeft men dan niet meer; geen tijd om zich te ontwikkelen en kritisch of opstandig te worden. Perfect!"
Wordt vervolgd.
De Moskouwse projecten zijn te bezichtigen op (English and Russian):
www.xs4all.nl/~marcmarc/moscow/
Reacties op deze artikelen serie kunnen gezonden worden naar: 
Contact
