De Nederlandse kunstenaar & ontwerper Marc Marc verhaalt in deze rubriek zijn ervaringen met Moskou sinds 1989. Hij geeft zijn persoonlijke ervaringen en kijk op het leven in Moskou.
Overwegingen vanuit een plantsoen
juli 2001
Professionalisering
Het is al lang niet meer zo gezellig tijdens de vluchten op en neer naar Moskou als vroeger. Dit is dus het resultaat van professionalisering. Iedereen houd z'n kop en de flessen drank die altijd werden genuttigd zijn inmiddels 'not-done'. De laatste wijziging is dat men nu ook niet meer mag roken. Die verdomde Amerikanen hebben inmiddels alles verziekt wat met gezelligheid te maken heeft, met hun gezondheidsfobie, overgenomen door Aeroflot die zo nodig professioneel moet gaan doen. Ik kan nu eigenlijk net zo goed met de KLM gaan vliegen en me laten bedienen door die Hollandse stewardessen-trutjes met hun gemaakte lach en valse koketterie - zittend naast al die kaaskoppen die de Russen wel eens even zullen leren hoe het moet.
Ik koop een biertje bij de winkel aan het bagagedepot en loop nochalant door de groene douane corridoor met mijn bagage. Niemand slaat acht op me terwijl de meeste passagiers druk doende zijn met het invullen van declaratieformulieren voor de rode corridoor, ondanks ze niets belangrijks bij hebben. Dat ik er niet eerder op gekomen ben om gewoon uit te gaan van het feit dat ik niets bij heb van belang en me als zodanig ook te gedragen in plaats van me te conformeren aan een intimiderend douaneprotocol bedoeld voor buitenlanders en zwakke ontwetende zielen. Gewoon een minzame knikje aan de beamten en doorlopen.
In Moskou heeft het zojuist flink geregend als ik aankom, doch de zon begint al weer langzaam door te breken. Op weg naar het atelier van Sergey voel ik me direkt weer thuis in deze idiote stad.
Plantsoen in zwoele avondzucht
Voor reeds vier dagen ben ik hier. Helemaal terug in het leven waar weinig voorspelbaar lijkt te zijn. Afgezien van die domme duif die op en neer waggelt voor mijn bank in een plantsoen zoals er zovelen zijn in deze stad en waar zowel zomers als winters zovelen met mij vertoeven.
Een wesp in Moskou is hetzelfde als een in Amsterdam en maakt het een eenvoudig thuisvoelen. Het bier draagt weliswaar een andere naam, maar voor de dans maakt dit niet uit.
Twee jongens doen verwoedde pogingen met een gummibal om het publiek te imponeren. Hoewel dit niet erg lukt is het hier een typische verschijning. Even later dagen twee meisjes op. Een van de jongens poogt een spectaculaire draai te maken en het balletje op juiste wijze naar de ander toe te spelen. Mislukt, maar toch staat hij pontificaal voor het meisje dat haar mond naar voren buigt om gezoend te worden. Hij beantwoordt op gepaste wijze, waarna het meisje zich herhaald met de andere jongen.
Een moment in een zomers Moskouws plantsoen, terwijl de mussen om mij heen druk doende zijn met wat de natuur van hen verlangd, waar de mensen zich gedragen als ware het normaal, maar beter beschouwd men zich wel in den vreemde moet wanen omdat het niet in de pas loopt met de eigen tred. Hoezeer ook gewild.
Voor de zoveelste keer komt een gespierde en gebruinde man voorbij - al zwoegend een show gevend voor het publiek. Hij komt voorbij, klimt in een stellage en rekt op en neer als hangt zijn leven er van af. Een dame die net aan het paseren gaat kijkt tijdens haar gang vol bewondering.
Zwoel is zonder meer het woord dat past bij de zomerse momenten die ik doormaak. Al zittend met een meisje - samen genietend van sterren in een bijna nachtelijk plantsoen. Met al die anderen die vol begrip elkaar blikken toewerpen zonder echt gezien te worden, want de nacht is aan het vallen zonder last van enige verlichting.
Plots zijn tien, wellicht een dozijn mannen met elkaar slaags in alle hevigheid. Men rent op en neer - wat te zien is aan voorbij flitsende schijnsels van witte bloezen - en schreeuwt. Zo te horen vallen er raken klappen en niemand die weet wat er gaande is behalve zij die aan het lijden gaan. Doodsangsten nemen het plantsoen over.
Een stomme duif - iets minder dom, want een vrouwtje - zakt door haar poten voor mij neer en kijkt vol verwachting met een schuin oog in mijn richting. Een tweede zwaargewicht heeft zich aangediend en zal zwoegen tot hij er thuis bij neer valt - een vrouw verbijtend van ongenoegen achter latend.
Speciale agenten (?)
Later op de avond:
Twee stoere jongens met ontbloot bovenlijf komen dreigend op mij af. Nemen naast me plaats op de bank in het plantsoen. Het bevalt me niet hoe opdringerig hun attitude is als ze me aanspreken. Gestoord in mijn bezigheid van het schrijven verzoek ik ze me met rust te laten of ergens anders te gaan zitten. Er zijn genoeg andere banken in het park vrij en het is overigens hier de gewoonte om vriendelijk te vragen of men erbij mag komen zitten - iets wat normaliter altijd gehonoreerd dient te worden. Ze willen niet. Verkassen dus doe ik dat zelf.
Even later komt Sergey naar me toe. Hij heeft me op een gegeven moment gemist op het einde van de presentatie en de juiste conclusie getrokken dat ik wel eens in het plantsoen zou kunnen zijn.
Waarom weet ik niet meer, maar op een gegeven moment zijn Sergey en ik naar een andere bank verhuisd om een jongen en een meisje gezelschap te houden. Slechts het moment dat we met elkaar aan de praat waren staat me nog bij. Een leuk stel, nog onder de twintig.
Ik zal wel behoorlijk teut zijn geweest, want ik heb veel gepraat. In het Russisch en even zo makkelijk als in het Nederlands - althans zo leek het.
Het is al diep in de nacht als we besluiten op te stappen. De jongen en het meisje hebben we uitgenodigd voor de tweede presentatie van mijn video. Als Sergey de deur van de galerie wil openen staan ineens die twee stoere jongens voor onze neus. Net zo opdringerig als voorheen. Ze pretenderen speciale agenten te zijn en willen mijn paspoort zien. Ik zeg dat ze zich eerst eens moeten ligitimeren (want ik geloof er niets van). Op het moment dat er iets aan passen te voorschijn komt geeft Sergey er een draai aan waardoor ik de passen niet goed kan bekijken. Ik begrijp direkt dat Sergey hier zijn zachte-hand-strategie inzet. Hij nodigd ze uit in de galerie om aldaar de zaak verder te bespreken. Ik besluit me aan te passen aan Sergey en ga mijn paspoort halen om die hen te tonen. Wat maakt het tenslotte uit?
Met die jongens hebben we een hele tijd gepraat. Ze hebben te drinken gekregen en de sfeer was niet eens slecht, maar helemaal duidelijk is het me niet geworden wat ze nu precies zijn. De jongeman die we in het park hadden ontmoet komt ook nog even voorbij om wat te drinken. Die was blijkbaar door Sergey uitgenodigd om na aflevering van zijn vriendinnetje nog even te komen. Hij is echt een sympathieke knul. Wil graag akteur worden en grijpt nu zijn kans om in kontakt te treden met kunstenaars die mogelijk iets voor hem kunnen betekenen op zijn pad naar de roem.
Het is zes uur in de ochtend als de tent wordt gesloten en we naar bed kunnen gaan.
Vreemde introductie
Anna geeft een presentatie in de galerie voor mogelijke kunstkopers. Sergey heeft de tafel in de bar voorzien van een sjiek buffet om de gasten te behagen.
Een tiental gasten zijn reeds aanwezig. Allemaal welgestelde dertigers. Ik schud iedereen de hand zoals hier hoort en maak een praatje hier en daar.
Als ik buiten een sigaret ga roken staat Anna daar met een man te praten. Ze introduceert me en vermeld er triomfantelijk bij dat ik een minnaar was en vervolgens, met enig teleurstelling in haar stem, al weer snel terug naar Holland vertrok. Wat moet je nou met zo'n extra vermelding? Echt aanstoot neem ik er niet aan, maar waar ze hiermee naar toe wil begrijp ik niet. Wellicht steekt er iets van vernijn in, hoewel gebracht met een lach. Ik sla mijn arm even om haar schouder en druk haar gemoedelijk tegen me aan om te laten merken dat ik het allemaal wel best vind. Typisch een gedrag dat ik vertoon als ik een beetje dronken ben.
Straf
100 roebel straf. 50 voor mij en 50 voor Sergey. Omdat ik mijn registratie te laat heb gedaan. Die moest binnen drie dagen geschieden en ik ben inmiddels al een week hier. Tevens krijg ik een negatieve aantekening in mijn paspoort zodat iedereen bij een paspoortcontrole kan zien dat ik ongehoorzaam ben geweest. En alsof dat nog niet genoeg is krijg ik ook te horen dat: als ik de volgende keer weer te laat ben een volgende uitnodiging van Sergey aan mij door haar gewijgerd zal worden en ik dus geen visum meer zal hebben. De dame had er duidelijk zin in om haar autoriteit op mij te botvieren. Na alle vermaningen aangehoord te hebben en geregistreerd te zijn bedanken Sergey en ik haar met een vriendelijke nederigheid en zeggen gedag.
Volgende keer zal ik eens vragen of het hier drie werkdagen of 'harde' dagen betreft en, of de dag van aankomst meetelt. Die wil ik haar graag voorschotelen. Ik weet dat het niet zo veel zin heeft om met Russische autoriteiten te discussiėren, maar ik kan het nu eenmaal niet laten om de grenzen op te zoeken. Hier kan nog een leuke paradox uit voort vloeien als men op donderdagavond 1900 aankomt.
Hitte
Er heerst een zengende hitte. De hittegolf die ook Nederland aandeed tot een paar dagen voor mijn vertrek heerst hier nog steeds. Binnen is het koel, want slechts 29 graden. Siësta-klimaat zou je zo denken. Echter, hier gaat iedereen gewoon door op het heetst van de dag. Men moet wel, want iedere roebel telt en zo houd men elkaar in de tang.
Ik lig languit op bed in mijn kleine kamertje na te ijlen van een ochtend waarin weer zoveel bloed over mijn hart heen is gevloeid. Ik denk dat ik liever een strijder in deze zou willen zijn - bij de ene of de andere partij. Een die vernedering in de ogen kijkt en doden gaat om de duivel af te schieten - badend in het eigen gelijk.
Plantsoen / Twee kippen en een haan
Bier drinken in het park nadat de grootste hitte voorbij is een aangename bezigheid. Ook even vluchten voor Anna. Die zou eigenlijk door Sergey ontvangen worden, maar hij moest plotseling weg wegens een vergeten afspraak. Eigenlijk wilde ik naar m'n plantsoen, maar het werd dus wachten op Anna - meer als een uur.
Anna is inmiddels hier en werkt op m'n zenuwen zoals gebruikelijk. Ze praat te snel voor mij om goed te kunnen volgen - haar stijl van praten is voor mij te moeilijk. Ze is een zenuwachtig type - zeg maar neurotisch. Behalve tijdens het liefdesspel, want dan is ze erg aangenaam. Nu ja, meestal is het andersom.
Een 'aardig' verhaal:
Anna ontmoet Nina in een apotheek. Die vinden elkaar aardig. Anna nodigt direkt Nina uit in de galerie van Sergey - tegen de zin van Sergey. Nina was tot vanmorgen een huisgenoot van me en tot voor een aantal dagen geleden was ook de schilder Michael Stereoff er een. Tesamen, met ons vieren, een klassieke 'communalka'; een soort kleine onvrijwillige woongroep die de entree, keuken, douche en toilet deelt - een woonvorm die in Rusland heel gebruikelijk is.
{
Een van de vaste lege-bierflessen ophalers (ze zijn een roebel waard) komt voorbij en proclameert in een enkele stroom een reeks encyclopedische feiten op tegen de twee dames die naast me zitten en vertrekt dan weer. ...?...?...?... Zo kijken we elkaar aan.
}
Nina is kunstenares en Anna denkt daar wel wat mee te kunnen. Anna geeft Nina $300 als voorschot op te leveren kunstwerken (een vermogen in Rusland op dat moment). Anna komt een keer op bezoek bij Nina (nog voor dat Nina hier woonde) en had haar hond, een linke Rotweiler bij, die Lord heet. Het eerste dat Lord doet bij binnenkomst is een van Nina's katten subiet doodbijten en de andere permanent invalide maken. Lord is een mannetjes-putter-hond van de eerste orde die mij afgelopen winter tot bloedens toe vier tanden in mijn wang had gezet. Lord heeft een van Nina's 'kindjes' vermoord. Nina vindt dat Lord afgemaakt moet worden hierom. Anna stelt dat Lord voor haar ook als een kind is en dus van afmaken geen sprake kan zijn. Het ene kind heeft het ander kind doodgebeten. Vanaf dat moment zijn Anna en Nina vijanden
{
Het vaste opaatje heeft inmiddels ook plaats genomen om verder te gaan met het slijten der dagen. Een derde moeder komt met haar kleine aanzetten en zegt tegen een van de anderen "och wat is ze groot geworden". Maar dan in het Russisch natuurlijk en met een zang die zo'n cliché tot poëzie verheft.
}
Nina woont bij Sergey in op voorwaarden dat ze bepaalde taken verricht. Nina is een forse dame van een jaar of 50 en vriendelijk oogt. Anna werkt sinds een half jaar als agent voor de galerie van Sergey en komt dus regelmatig op bezoek. Nina komt haar afspraken niet na en Sergey is het beu om als haan de twee kippen Anna en Nina steeds uit elkaar te houden. Dus Nina eruit. Michael was een paar dagen geleden er al uitgegooid, want die dronk alleen nog maar wodka zodat van schilderen niets terecht kwam.
}
Het wordt vol hier. Een vierde moeder met kind is erbij gekomen. Er wordt nu volop gekeuveld over het voedsel dat de moeders hun kinderen geven. Tijd om op te stappen. Het bier is trouwens ook op.
}
De Moskouwse projecten zijn te bezichtigen op (English and Russian):
www.xs4all.nl/~marcmarc/moscow/
Reacties op deze artikelen serie kunnen gezonden worden naar: 
Contact
