Amsterdammer in Moskou De Nederlandse kunstenaar & ontwerper Marc Marc verhaalt in deze rubriek zijn ervaringen met Moskou sinds 1989. Hij geeft zijn persoonlijke kijk op het Moskouwse leven.     Ongekend December 2000
Sneeuwgolf Drie dagen reeds heeft het gesneeuwd als ik aankom in Moskou. Iedere keer weer is het prachtig om te zien, ofschoon niet meer onbekend. Volgens Sergey is er wel erg veel sneeuw gevallen bij deze eerste sneeuwgolf. Met de auto is er in het centrum geen doorkomen aan, maar toch; uitzonderlijk veel sneeuw kan ik niet ontdekken.          Als ik mijn vriendinnetje ga opzoeken in rayon Sjolkovskaya, ver buiten het centrum, ontdek ik dat er wel degelijk iets bijzonders is gebeurd.          Daar ligt alle gevallen sneeuw nog onaangeroerd en het heeft in het geheel niet gewaaid zodat iedere tak van de bomen en struiken een 15 centimeter laag sneeuw heeft.         Ieder detail van de bomen en struiken wordt uitvergroot door de laag sneeuw die het draagt en netjes de vormen volgt. Ik ben in een sprookjeswereld terecht gekomen en terwijl ik vol van verwondering om me heen kijk valt het me tevens op dat geen enkele moskoviet acht slaat op al dit schoon.          Dochter Sasja ergert zich bij het aanhoren hoe Sveta en ik er maar niet over uitgesproken raken en ik bij het aanschouwen van iedere nieuwe soort struik of boom weer lyrisch wordt. Ze vindt het allemaal gezeur. "Dit" zo zegt ze "zie ik heel mijn leven al". Ieder jaar weer opnieuw". Ik betoog dat ik met mijn elf winters Moskou er praktisch net zoveel gezien heb als zij en dat ik toch echt van mening ben dat het deze keer net even anders is. Dit kleine verschil maakt dat het geheel ongekend prachtig is. Zo lopen we in een spel van 'welles en nietes' door deze armoedige randwijk, die als ware het een wonder nu tot een toplocatie lijkt geworden. Op de markt heerst de werkelijkheid; rauwheid geladeerd met een drassigheid die doet wensen dat de inkopen snel gedaan zullen worden. Mijn Svetlana echter keert niet alleen iedere roebel van haarzelf om alvorens ze overgaat deze te besteden, maar ook de mijne. De ene disussie na de ander met de marktkooplui over de kwaliteit en de prijs volgt elkaar op terwijl ik steeds, maar poog om gewoon te kopen wat het beste lijkt zonder over een paar roebel na te moeten denken.
Kunstenaar ophalen Voor de de Nederlandse kunstenaar Luc van der Hoeven hebben Sergey en ik een tentoontstelling en een 7-daags publiekelijk toegankelijke 'actie met naakt-modellen' in 'Studio Art-L' georganiseerd. Sergey en ik gaan hem van het vliegveld ophalen, want op eigen kracht naar ons toe komen bij zijn eerste bezoek aan Moskou zonder de taal te spreken is natuurlijk ondoenlijk.          Zijn vlucht is allang geland, maar Luc is nergens te bekennen. Na een half uur wachten ga ik eens op onderzoek uit. Ik heb een videocamera bij met een flinke 'zoom' zodat ik, staand op een verhoging, het 'verboden gebied' effectief naar hem kan afzoeken. Ik kan door een smalle opening tussen schotten net de hoofden van de mensen zien die door de 'rode corridoor' komen en zie ik Luc uiteindelijk voor zijn 'tribunaal', wachtend op zijn beurt. Hij trekt een gezicht dat voor zich spreekt; hij heeft er flink de pest in.          Ik kan vanaf mijn afstand niet verstaan hoe het gesprek van Luc met de beamte verloopt, maar de gezichtsuitdrukkingen die op elkaar volgen maken wel duidelijk dat hij in de problemen is gekomen met het invoeren van zijn 20 schilderijen. Luc ziet mij bij toeval, staand op de verhoging, terwijl ik hem aan het filmen ben. Er verschijnt een grote lach op zijn gezicht gepaard met een vreugdesprongentje. Mooi om dit op video te hebben vastgelegd. En illegaal, wat voor Luc als kunstenaar zijn ondernemning weer een stukje geschiedkundige meerwaarde geeft.          Luc verschijnt voor de glaswand, al gebarende dat hij hulp nodig heeft. Omdat Sergey zich elders bevindt in de hal besluit ik eerst eens te zien of ik zelf het probleem oplossen kan met mijn 'steenkolen' Russisch. Ik baan mij een weg tussen de rijen wachtenden naar de plaats waar ik eigenlijk niet komen mag.          De dame achter de controlebalie krijgt een stralende lach van mij als ik mezelf voorstel en vraag wat het probleem is. Luc blijkt geen inklaringsformulier te hebben ingevuld en ze wil weten wat er in de paketten zit die hij bij heeft. Na uitleg van mij en de gerustellende mededeling dat ik ook weet hoe hij ze weer kan uitvoeren wilt ze de inhoud niet meer te zien en mag hij gaan. Terwijl Luc zijn zaakje bij elkaar raapt vraagt ze nog vol interesse wat de prijzen van zijn werken zijn.
Kunst en Commissies Voor deze expositie & actie had ik voor Luc financiële ondersteuning aangevraagd bij de Nederlandse ambassade in Moskou. Zij hebben hier een budget voor. Een commissie van heren kunstenaars in Nederland moet een advies uitbrengen of zo een aanvraag kan worden gehonoreerd door de ambassade.          De attaché ontvangt ons hartelijk zoals altijd maar heeft wel de taak om een negatieve uitslag te melden. De commissie heeft haar oordeel geveld: niet vernieuwend en men is van mening dat er teveel accent ligt op de actie met modellen. Het zijn natuurlijk gezochte argumenten zoals ik bij zovelen kunstenaars gelezen heb in de afwijzingsmotivatie. Slechts om juridische redenen, want wij zijn een rechtsstaat en daar hoort op zijn minst een theoretische rechtsbeginsel bij. De werkelijkheid is dat men het gewoon niet ziet omdat het buiten de belevingswereld ligt en tevens buiten het voor hen bekende netwerk. Uiteraard zeg ik dat ik het jammer vindt dat er negatief beslist is, maar ik zal er niet wakker van liggen. Ik draai het eigenlijk graag om: ik heb niets gevraagd, maar juist aangeboden. Het Nederlandse cultuurbeleid mist hier de kansen - niet wij! Maar dit kan ik natuurlijk onmogelijk zeggen tegen de attaché, want ik wil niet dat hij dat persoonlijk zou nemen. Hij is tenslotte een aardige man die het allemaal goed meent en zich inzet voor het Nederlandse cultuurgoed in het buitenland. Pikant Een paar uur praten met de modellen Sveta en Ella waren nodig om ze zover te krijgen dat ze publiekelijk naakt-model willen gaan staan. Ik kan me wel voorstellen dat ze zo hun twijfels hadden, want het is nogal een gewaagde actie die we hier gaan houden. De twijfel zal niet echt verdwenen zijn denk ik, maar ik geloof dat ze het wel spannend zijn gaan vinden.          Morgen is het zover. Dan gaan Luc en de Moskouwse kunstenaar Michael Stereof voor publiek, naar model, hun kunsten vertonen.          "Lippen zijn gevaarlijk" is de titel van de expositie en actie. Luc begint al een beetje zenuwachtig te worden. Dit maak ik op uit zijn voorstellen. Die klinken als "twee vissen als modellen vind ik ook wel goed". Michael is dronken, doch heeft zojuist plechtig beloofd morgen nuchter te zullen zijn. Veel vertrouwen heb ik hier echter niet in. Het zal druk worden in Studio Art-L. De Moskouwse projecten zijn te bezichtigen op (English and Russian): www.xs4all.nl/~marcmarc/moscow/ Reacties op deze artikelen serie kunnen gezonden worden naar: Contact