De Nederlandse kunstenaar & ontwerper Marc Marc verhaalt in deze rubriek zijn ervaringen met Moskou sinds 1989. Hij geeft zijn persoonlijke ervaringen en kijk op het leven in Moskou.
Hollandse Kaas
december 1994
Twee dagen voor ons vertrek naar Moskou belt Sergej. Of we deelnemers willen zijn voor een IJssculptuur-concours. Ik vraag niet naar enig detail, maar zeg meteen toe. Wat het betekent weet ik niet en wij - ik en geliefde collega Benten - zijn geen beeldhouwers. Laat staan in IJs, maar improviseren is nu eenmaal onderdeel van het avontuur dat bij iedere Ruslandreis weer opduikt.
De volgende dag staat er een stuk in de krant over een Russische dichter die veel reclameteksten in Rusland geschreven heeft ten tijde van Stalin ter promotie van Hollandse Boter en Kaas. Het lijkt me een goed idee om een monument op te richten voor Hollandse kaas tijdens dit IJsfestijn.
Monument
Het vriest 25 graden als we de volgende ochtend onze gereedschappen in ontvangst nemen en twee stoere mannen toegewezen krijgen om ons de voorgeschreven zeven ijsblokken in positie te laten brengen.
Kaas, boter en aardappelen zijn een groot goed hier en dus een belangrijk onderdeel van allerlei cultuuruitingen.
De creatie van onze ijssculptuur was meer bedoeld als een theatheroptreden dan een serieus beeldhouwwerk te zijn.
Natuurlijk vertelde we dit niemand. Voor hen bleven we beeldhouwers, erg serieus bezig met het modelleren van ons werk.
Het was niet eenvoudig om onze ijsblok leveranciers duidelijk te maken hoe ik de blokken gestappeld wilde hebben.
Het was zo simpel dat ze het niet konden begrijpen, maar omdat hen verteld was dat wij kunstenaars uit Holland waren en
gezag hadden, deden ze erg hun best onder het mompelen van: "Walodia, begrijp jij nou wat hij wil? Nee Sasha, ik snap er ook niets van, maar laten we nu maar gewoon doen wat hij zegt. Hij is tenslotte de kunstenaar. Een Hollandse kunstenaar, vooruit!"
Zo zijn even later met behulp van grote tangen, gepaard met een soort gevloek, zeven ijsblokken op elkaar gestapeld die zullen gaan dienen als sokkel voor ons monument.
Verbazing
Benten en ik zijn nu aan het samenbranden van de blokken onder verbazende blikken van het veelvuldig voorbijkomend publiek. Tussen al die verfijnde mededingers van dit concours staan wij hier vol passie vlammen te werpen op een - zo lijkt het - nietszeggende klomp ijs in wording.
Steeds weer poog ik met mijn gebrekkig Russisch uit te leggen dat we een sokkel aan het maken zijn. Een die moet gaan dienen voor een monument als ode aan Hollandse kaas. We zijn nu nog in een tijd dat er grote schaarste heerst en dus iedere verwijzing naar iets lekkers de mensen doet watertanden. "Kunnen we dan straks ook werkelijk genieten van die kaas" zo wordt meer dan eens gevraagd.
Kleuterleider
Ik ben met Benten en twee kinderen bezig om de sokkel van een Rodin-achtig relief te voorzien als het publiek in grote getalen interesse blijkt te tonen in onze vormloze massa van ijs. Vooral de kinderen kijken met grote fascinatie toe hoe collegaatjes van hun mogen meedoen. Even later heb ik een hele ploeg kinderen aan het werk gezet om mee te doen en ben ik tot groot genoegen van toekijkende ouders een soort kleuterleider geworden. Ze mogen van mij de hele handel naar de kloten helpen, want uiteindelijk zal deze klomp ijs slechts als sokkel voor het monument dienen en iedere bijdrage is meer als welkom, want de actie is belangrijker als het uiteindelijke 'kunstzinnig' resultaat. Het plezier om met al dat grut aan die sokkel te werken met al die omstanders die genoeglijk toekijken is werkelijk onvergetelijk Al die geweldige sculpturen om ons heen ten spijt: hier gebeurt het waar het werkelijk om draait. Niet de afstandelijke bewondering voor een paar kunstzinnige ambitieuze lieden. Nee, de versterking van een gemeenschapszin in dit met sneeuw bedekt park dat in diepe vorst ligt is van belang. Al die mensen - die gezinnen - die komen hier uit het belang der liefde. Iets te willen geven aan elkaar en te willen delen met hun kind.
De media
Cameraploegen volgen elkaar vanaf de middag op. We zijn nog met een grote ploeg bezig met de sokkel te bewerken. Veel van al dat werk zal straks niet meer te zien zijn omdat mijn beitel dit alles wegkappen zal. Tenslotte moet het wel een beetje toonbaar zijn en wil ik Rodin ook eren.
De televisie begrijpt duidelijk mijn luchtigheid in de wijze waarop ik meedoe aan dit concours. Ik hoef niet te winnen. Trouwens, ik kan helemaal niet winnen, want om mij heen worden knappe IJssculpturen gebouwd door meesterlijke kunstenaars, maar daar lopen alle mensen aan voorbij! Waarom? Omdat ze dit al jaren lang kennen. De emotie die deze geweldige kunstenaars erin leggen heeft een routinematige afstand tot de ziel van de bezoekers. Het avontuur lijkt voor hen hierin te ontbreken. Ze zijn niet echt betrokken.
Kaas
Als laatste, na twee dagen verwoed branden, kappen en spreken in een bijtende kou worden de kaasjes geplaatst met op ieder een Hollandse vlag. Grote teleurstelling voor allen die dachten de kaas te kunnen eten, want bleek het ook van ijs te zijn.
Avondpracht
Het park is inmiddels overweldigd door de avond en alle IJssculpturen klaar voor de jury. Het park barst van de mensen die lol met elkaar hebben ondanks de immense kou van bijna 30 onder nul. Wellicht heeft men plezier met elkaar dankzij die koude. Het is zo fysiek dat men alle andere aspecten van verschil vergeet.
Aan een tafel van ijs drinken Victor, ik en mijn vrienden wodka. We zijn omringd door een sprookje van ijs. Overal om ons heen straalt een pracht, gebouwd uit bevroren water. Van uit het niets geconstrueerd terras met discotheek van ijs drinken wij ons ladderzat.
Victor verhaalt over de oorlog - die met Afghanistan - en zijn verdriet. Laat een lidteken zien en trekt een pistool op mij gericht. Met een vervaarlijke blik meld hij dat het altijd geladen is en niemand die hem nog wat doet. "Proost Victor, maar haal nu dat pistool van mijn gezicht. Ik geloof alles wat je zegt".
Prijs
De wodka deed ons vergeten dat er ook nog een ceremonie met prijsuitreiking zou komen. Iemand komt naar onze tafel om te melden dat ik met Benten een prijs gewonnen heb. Een cameraploeg komt voor een interview, want hebben opgevangen dat aan ons een nooit eerder toegekende prijs ten deel is gevallen. Die van Originaliteit! Die bestond nog niet, maar is bij deze gelegenheid in het leven geroepen. Perestrojka!
De camera wil dat ik een nieuwjaarswens doe aan het Russische volk. Ik voel me in verlegenheid gebracht, want ik weet hoe prominent dit rond de jaarwisseling is. Een tijd waarbij veel populaire programma's geladen zijn met positieve wensen naar de kijkers. Dit gaat weken lang door en eenieder komt aan bod die in het publiekelijke leven en op TV iets te betekenen heeft.
Zo rond die ijstafel staand - al afhoudend, want veel te veel aandacht van intimiderende media die met grote ogen op mij gericht zijn - laat ik mezelf vrij om mijn gedachten en wensen over te brengen.
"Tijdens de winter, in al haar hardheid, lijkt mij de tijd dat Russen het best zijn met elkaar. Zoveel moeilijkheden brengt ons allen tot elkaar. Dat het een mooie winter mogen worden."
Inborst
Nog lang wordt er gedanst in de uit ijs opgetrokken bardiscotheek. Compleet met licht en muziek installatie. Op een hobbelige ijsvloer dansen vereist een coördinatie van ledematen die niet meer past bij de algemeen beschonken toestand waarin wij allen verkeren, maar heeft wel als resultaat dat iedereen zich aan elkaar vasthoudt en optrekt al glijdend over het ijs.
Slechts vaag kan ik me herinneren dat ik thuis gekomen ben. Mijn meiske heeft het hoofd koel gehouden en mij naar bed gebracht, maar ik had toen liever willen sterven. Ik ben bang dat ik Russisch bloed heb.
De Moskouwse projecten zijn te bezichtigen op (English and Russian):
www.xs4all.nl/~marcmarc/moscow/
Reacties op deze artikelen serie kunnen gezonden worden naar: 
Contact
