De Nederlandse kunstenaar & ontwerper Marc Marc verhaalt in deze rubriek zijn ervaringen met Moskou sinds 1989. Hij geeft zijn persoonlijke kijk op het Moskouwse leven.
Expositie?
December 1990
Koud?
Even voor de kerst 1990 kom ik aan in een met sneeuw bedekt Moskou. Prachtig! En iedereen maar klagen over de koude. Snapt men eigelijk wel hoe bevoorrecht men in Moskou is met zo een landklimaat van extremen? Waarschijnlijk niet, maar ik voel het als een voorecht om dit mee te mogen maken en geniet intens. In Nederland miezert het bijna altijd in de winter en met een beetje pech miezert het immer. Weersomstandigheden waar je niets mee kan, geen karakter in zit, waar niets over te vertellen valt maar wel veel over gezeurd kan worden en als zodanig ook de mentaliteit van de mensen negatief beïnvloed. Zo vaak heeft men mij met ongeloof aangehoord over het fantastische winterweer in Moskou. Begreep men niet dat het de voorkeur kon hebben boven dat van Nederland. Echter, tegenwoordig bestaat in Nederland het begrip gevoelstemperatuur. Hierbij wordt volgens een bepaalde formule de absolute temperatuur met de vochtigheidsgraad en windkracht verrekend. Het resultaat is dat het in Nederland volgens deze meting vaak kouder is in de winter dan in Moskou. En dan hebben we nog niet eens de hoeveelheid stralende zon verrekend.
Feestje in de lucht
Met een 'oude Aeroflot bak' de lucht in. Je hebt in ieder geval het gevoel dat je vliegt. En, hier komt bij dat op het moment dat ik een Aeroflot vliegtuig binnenstap het gevoel heb reeds op de plaats van bestemming te zijn aangekomen. De hele sfeer straalt uit wat ik nou zo leuk vindt aan Rusland; een ongemaakte stugheid, maar oh zo eenvoudig om te buigen naar vriendelijkheid en kameraadschappelijkheid. Nagenoeg iedereen in het vliegtuig is Russisch en we zijn nog maar amper de lucht in of het lijkt dat ik beland ben op een feestje. Geen bescheidenheid met een drankje zoals in een KLM vliegtuig. Hele flessen worden opengetrokken en links en rechts uitgeschonken. Omdat de 'Aeroflot-wodka' niet gratis is heeft zowat iedereen zelf een fles meegenomen. Evenals Cognac en Whisky. Allemaal van goede kwaliteit, want het zijn blijkbaar allemaal succesvolle mensen die meereizen. Mensen lopen veel van de ene 'praatgroep' naar de andere en toosten veelvuldig op afstand met hen die een aantal rijen verder zitten. Ik voel me bij dit Bourgondisch gezelschap wel thuis. Alleen de business-class houdt zich afzijdig. Daar lijkt iedereen te zijn verzonken in gepeins over het leven van zaken doen.
Aangekomen in Moskou word ik wederom hartelijk welkom geheten door de Moskouwse kunstenaar Sergey Maljoetin die een heuse vriend aan het worden is.
Expositie?
Ons drukwerk voor de expositie is klaar en dus bezoeken we het instituut voor de vrede om de expositie werkelijk gestalte te gaan geven. Echter, er heeft een 'machtswisseling;' plaatsgevonden en de nieuwe directeur voelt zich niet gebonden aan eerder gemaakt afspraken; expo exit! Een zeer onverwachte en teleurstellende ontknoping.
Tijdens mijn bezoeken aan Moskou had ik reeds vele malen het Centrale Huis voor Kunstenaars (CHK) bezocht. Tegen Sergey had ik bij mijn eerste bezoek reeds gezegd dat ik eigenlijk daar wel een expositie zou willen hebben. Er komen daar zoveel mensen en de zalen zijn groot zodat dit aantrekkelijker is dan in de hal van het instituut voor de vrede. Echter, Sergey zei dat het niet zo eenvoudig lag om hier een expositie te krijgen. Waarom heb ik nooit goed begrepen, maar ik hield het erop dat het net zoiets zou zijn als willen exposeren in het Stedelijk Museum te Amsterdam - waar je als buitenstaander ook niet zomaar in komt.
Sergey, Hillary en ik hebben net een galerie bezocht in de buurt van het CHK. In de auto overleggen we wat te gaan doen, als ik opmerk of we niet gewoon naar het CHK kunnen gaan om de directeur te vragen of we daar een expositie te hebben.
Hillary heeft een positief gevoel hierover en haar intuïtie word door Sergey altijd zeer hoog aangeslagen. Ze kijkt me diep in de ogen, kijkt vervolgens Sergey aan en zegt dat we er op af moeten gaan. Zo gezegd zo gedaan.
Toen ik ooit een bezoek moest afleggen aan de conservator van het Stedelijk Museum te Amsterdam moest ik eerst een speciaal pasje opspelden en door een strenge veiligheidscontrole. Hier kunnen we zomaar naar de kantoren zonder dat er sprake is van enige controle en 'overvallen' we met ons drieën de secretaresse van de directeur. Even later zitten we aan zijn grote tafel met hem te praten over de mogelijkheden van een expositie. Het is een aardige man die het blijkbaar wel kan waarderen dat we de 'stoute schoenen' hebben aangetrokken om gewoon zonder omhaal om een expositie komen vragen. Hij bekijkt onze 'catalogus' en mijn documentatiemap met interesse en grijpt vervolgens naar een indrukwekkend groot telefoontoestel. Drukt een knop in en beveelt een curator om naar zijn kantoor te komen.
Na overleg te hebben gepleegd met de curator wil hij ons een expositie geven, maar dit kan niet direct, want alle zalen zijn bezet. Hier hadden we al rekening mee gehouden. We willen meteen een expositie en dit zou kunnen als hij toestemt in het gebruik van de ruimte waar een aantal publiekelijk toegankelijke kantoren liggen. Dit is weliswaar minder mooi als in een echte zaal maar, gezien het feit dat we nú direct een expositie willen hebben, een goede oplossing. Hij gaat akkoord en we kunnen onze gang gaan. Over drie dagen zal de expositie aan vangen.
Als we weer buiten staan ben ik beduusd over het gemak waarmee we dit voor elkaar hebben gekregen. De directeur had nog wel gepoogd om een vergoeding van het gebruik van de ruimte te bedingen, maar dit weigerde ik principieel. "Ik ben kunstenaar en maak kunst. Dat is mijn aandeel. U bent museum en presenteert kunst. Dat is uw aandeel. Ieder zijn taak en de bijbehorende kosten." Wonderwel vond hij dit in orde en dus hoefde we niets te betalen.
Help! Computers nodig
Ik wil niet alleen schilderijen en computer grafiek presenteren, maar ook op drie computers laten zien hoe mijn grafische auto-composer software het werk componeert. Drie jaar had ik inmiddels aan mijn programma gewerkt en het resultaat was nu geschikt om te presenteren. Maar waar moet ik die drie computers vandaan halen in Moskou? Een redacteur van een computermagazine in Nederland had me verteld dat hij de voorzitter van een computerclub in Moskou kende die met de soort computers werkte die ik nodig heb en me mischien wel zou willen helpen.
Met Sergey breng ik een bezoek aan de computerclub voor kinderen - verstopt in een oud pand in het centrum van Moskou. We treffen in de hal een jongeman die blijkbaar aangesteld is om alle vreemden te weren. Hij doet nogal geheimzinnig op de vraag of we bij de computerclub zijn. Overal om ons heen in de hal liggen computerboeken te koop aangeboden, maar van een computerclub weet hij niets. Na het noemen van de naam van de voorzitter die ik wil spreken en de Nederlandse referentie vraagt hij mij een visitekaartje en verdwijnt hiermee naar achteren. Even later komt de voorzitter Georgi ons hartelijk welkom heten en worden we meegeleid naar de geheime vertrekken. De club is door hem, zijn broer en wereldkampioen schaken Kasparov opgericht om kinderen vertrouwd te maken met de computer. Kasparov had een aantal Atari computers geschonken bij de oprichting en dit zijn precies de soort computers die ik nodig heb. Georgi is positief over mijn verzoek om een drietal van die computers te mogen lenen voor mijn presentatie, maar vertelt dat de hele club hierover moet beslissen in een vergadering.
In de avond kom ik de gemeenschappelijke zaal binnen waar de voltallige vergadering bijeen is. Ik word door iedereen aandachtig aangekeken en ik voel me als verschijnend voor een tribunaal. Het blijken echter allemaal bijzonder aardige en geïnteresseerde mensen te zijn. Hoog opgeleide mensen die al hun vrije tijd opofferen aan de kinderen van de club.
Ik mag mijn verzoek in het Engels toelichten en leg uit over mijn computerkunst. Mijn documentatie gaat van hand tot hand waarbij steeds discussies worden gehouden. Van al dat Russisch begrijp ik natuurlijk niets en even ben ik bang dat men er niets van wil weten, want de discussies lokken heftige reacties uit tussen verschillende mensen die met elkaar in de clinch lijken te gaan. Later word het mij duidelijk dat mijn documentatie allerlei vakdiscussies los maakte tussen mathematici, fysici, kunstenaars en programmeurs, maar dat dit geenszins negatief was. Nadat ik even op de gang heb moeten wachten op de uitslag van de stemming krijg ik te horen de computers te mogen lenen. Iedere donderdagavond hadden zij een clubavond voor de volwassenen en ik was welkom om hier bij te zijn.
De Moskouwse projecten zijn te bezichtigen op (English and Russian):
www.xs4all.nl/~marcmarc/moscow/
Reacties op deze artikelen serie kunnen gezonden worden naar: 
Contact
